Thời gian gần đây, mỗi buổi họp báo của tân HLV “Tata” Martino đều trở thành một cuộc “hỏi cung” mà ở đó vị HLV người Argentina đều phải đưa ra những lí lẽ để tự bảo vệ mình trước những cáo buộc “phản bội” lối chơi truyền thống của Barca từ phía giới truyền thông. Chiến thắng của Barca trước Real Sociedad vừa qua đã tạm thời làm dịu đi những sự chỉ trích. Tuy nhiên chỉ cần một thất bại, theo những gì Gerard Pique đã nói, thì họ sẽ tiếp tục phải hứng chịu “búa rìu dư luận”.

HLV Martino đã rất dũng cảm khi muốn áp dụng một lối chơi hoàn toàn mới cho Barca. Ông yêu cầu các học trò sử dụng bóng dài nhiều hơn, và tận dụng tốc độ của Lionel Messi hay Neymar để thực hiện những pha phản công chớp nhoáng. Điều đó giải thích cho việc Barca không còn kiểm soát bóng nhiều như trước mà đỉnh điểm là trong trận gặp Rayo Vallecano, trận đấu mà họ trở thành đề tài đàm tiếu chỉ vì có tỉ lệ cầm bóng là 49% dù Barca đã giành chiến thắng với tỉ số 4-0!?

Tuy nhiên, mới đây MARCA.com đã tiết lộ rằng, lối chơi mà các cule vẫn tự hào là “lối chơi truyền thống” đó thật ra cũng đã được xây dựng và thêm thắt rất nhiều qua mỗi thời kì mà Barca được dẫn dắt bởi các HLV khác nhau. Vì thế, những gì Martino đang làm chưa hẳn đã là điều gì không tốt cho đội bóng này. Các cổ động viên cần phải biết kiên nhẫn, thời gian và sự hiệu quả mới là thước đo để đánh giá Martino có thật sự đang “phản bội” Barca hay không. Dưới đây là hình ảnh của Barca qua 5 giai đoạn gần đây nhất.

Trong suốt 8 năm được dẫn dắt bởi Johan Cruyff, Barca đã liên tục sử dụng bóng dài. Khi đó, bài tấn công quen thuộc của CLB xứ Catalunya là bóng được chuyền đến chân của Ronald Koeman, sau đó trung vệ người Hà Lan lập tức tung một đường chuyền vượt tuyến lên phía trên dành cho Hristo Stoichkov và Txiki Begiristain ở phía trên. Trong một trận đấu gặp Zaragoza, Cruyff đã thử sử dụng 4 hậu vệ với lí do để tăng sự chặt chẽ cho hàng thủ. Kết quả là ở trận đấu đó, Barca giành chiến thắng với tỉ số 6-3. Và kể từ đó, Cruyff đã chuyển hẳn sang sử dụng sơ đồ 4-3-3 thay vì 3-4-3.

Chiến lược gia người Hà Lan khi đến Nou Camp đã quay trở lại sử dụng sơ đồ 3-4-3. Chỉ có điểm khác đó là ông đã tận dụng tối đa hai tiền vệ phòng ngự khi đó là Phillip Cocu và Luis Enrique. Hai cầu thủ này liên tục dâng cao từ tuyến 2, tận dụng tốc độ và sức mạnh của mình để gây bất ngờ cho đối phương. Ngoài ra, Val Gaal cũng rất chuộng lối tấn công biên, với Luis Figo ở bên phải và Rivaldo (dù không hài lòng khi được xếp đá tiền vệ) ở bên trái.

Tiếp quản Barca trong thời điểm CLB này đã có 5 năm trắng tay. Điều đầu tiên Frank Rijkaard thực hiện đó là khôi phục lại sơ đồ chiến thuật 4-3-3 cho Barca và đề cao vấn đề kiểm soát bóng. Ông không có nhiều thay đổi về mặt chiến thuật tuy nhiên đã có một quyết định mà cho đến sau này, giới chuyên môn đều phải công nhận nó mang tính sống còn với CLB: Đẩy Xavi Hernandez nhích lên thêm 10m so với vị trí anh vẫn thường chơi và đưa Carles Puyol vào trong thành một trung vệ thay vì để anh đá hậu vệ phải. Những thay đổi này đã đưa Barca trở thành một trong những đội bóng mạnh nhất thế giới.

Pep Guardiola là người tiên phong sử dụng hệ thống chiến thuật này. Ông đã để Messi khởi đầu ở cánh phải, nhưng sau đó ngôi sao người Argentina lại liên tục bó vào trung lộ và thi đấu như một “số 9”. Ngoài ra, tất cả những cầu thủ khác như Andres Iniesta, Xavi hay Pedro đều có thể xâm nhập vòng cấm bất cứ lúc nào để thực hiện nghĩa vụ của một tiền đạo. Thêm vào đó, việc xây dựng thành công lối chơi tiqui-taca đã tạo nên tên tuổi lẫy lừng cho vị HLV người Tây Ban Nha này.

Kế thừa “tài sản to lớn” từ người tiền nhiệm Pep, Tito Vilanova đã tiếp tục đề cao khả năng kiểm soát bóng của các cầu thủ. Điều đặc biệt dưới thời Tito là Barca đã từng ra sân thi đấu với 11 cầu thủ thuộc lò đào tạo La Masía. Đây là một điều rất ấn tượng khi không đội bóng nào trong số các ông lớn trên thế giới thực hiện được điều này. Tuy nhiên, vấn đề của HLV này chính là việc ông quá chú trọng vào mặt trận tấn công mà quên đi khả năng phòng ngự.