Đôi khi chỉ một cá nhân sẽ làm thay đổi cả những xu hướng, như Luciano Spalletti và Pep Guardiola, nhưng đôi khi sự thay đổi chỉ là ngẫu nhiên. Chúng ta hiện đang bước vào một giai đoạn quan trọng chứng kiến sự thay đổi ở hàng tiền vệ, đặc biệt là 2 năm qua, sau sự ra đời của vị trí “suffoco”, hay tiền vệ chơi như số 10 nhưng lại đá lùi hẳn về phía sau.

Sự bền bỉ về thể lực đương nhiên là yêu cầu then chốt trong bóng đá hiện đại, với những tiền vệ như Kwadwo Asamoah và Arturo Vidal có ưu thế quan trọng chỉ nhờ vào thể lực. Các hệ thống chiến thuật thời thượng hiện giờ như 4-4-2, 3-5-2 và 4-2-3-1 đòi hỏi sự bền bỉ của các tiền vệ mới phát huy tác dụng. Những người đóng vai trò bao sân trong 2 sơ đồ đầu cần sự cơ động, trong khi sơ đồ sau đòi hỏi một tiền vệ phòng ngự dâng cao, hoặc một tiền vệ tổ chức chơi lùi.

Vai trò mới đó đi kèm với vị trí mới. Không hẳn là số 10. Không hẳn là số 8. Mà là ở giữa 2 vị trí đó.

Số 10 cổ điển
Đầu tiên cần giải thích vai trò cơ bản của 2 vị trí đó. Tiền vệ số 8 thuần túy chơi ở trung tâm điển hình sẽ là Gareth Barry trong những ngày còn thi đấu ở Aston Villa. Barry rất hài lòng và thoải mái với vị trí tiền vệ trung tâm trong sơ đồ 4-4-2. Anh giỏi phòng ngự, chuyền bóng cẩn thận và có ý thức chiến thuật rất tốt. Vị trí này rất phổ biến trong suốt những năm 1990 và 2000 ở Premier League, khi sơ đồ 4-4-2 nở rộ.

Vị trí số 10 phức tạp hơn và phụ thuộc vào quốc gia nào. Ở Argentina, đó là sự tinh tế, kiểm soát và thông minh của Juan Roman Riquelme. Ở Brazil là sự cơ động, tốc độ và tinh quái của Ronaldinho. Ở Ý, đó là “trequartista”, hay tiền đạo lùi. Đòi hỏi cho vị trí này khác nhau tùy theo châu lục và nền bóng đá, nhưng ý tưởng chung, đó là người sáng tạo cho cả đội bóng.

2 vị trí này từng được phân biệt rõ ràng. Riquelme sẽ không thể chơi như Barry, và Barry sẽ gặp khó khăn trong vị trí của Riquelme. Nhưng một tiền vệ hiện đại, như Cesc Fabregas, có thể đảm nhiệm cả 2 vai trò đó.

Tiền vệ lai
Dễ hiểu là các vị trí mới ra đời khi chiến thuật thay đổi. Chẳng hạn như số 9 ảo ra đời cùng với lối đá tiki-taka. Hệ thống 4-2-3-1 hiện giờ đã là vua của bóng đá trong 3-4 năm qua, lên đến đỉnh điểm năm 2010 khi cả nhà vô địch World Cup (TBN) và Champions League (Inter Milan của Jose Mourinho) đều đăng quang với hệ thống đó

Nhưng bóng đá đang thay đổi nhanh chóng, với các hệ thống 4-3-3 và 3-5-2 đang cạnh tranh quyết liệt. Hệ quả là vai trò “tiền vệ lai” xuất hiện và trở nên ngày càng phổ biến. Chuyển ra khỏi hệ thống 4-2-3-1, hệ thống dành chỗ cho một số 10 cổ điển, có nghĩa là không còn cầu thủ mà theo truyền thống sẽ chơi ở vị trí “mờ”, giữa hàng công và hàng tiền vệ.

Trong sơ đồ 4-3-3, 1 trong 3 tiền vệ sẽ đá trụ, 1 người chơi ổn định ở giữa sân và 1 người dâng cao. Người dâng cao là người mà chúng ta đang nói tới, và anh ta phải là sự kết hợp của nhiều tố chất bóng đá hiện đại. Trong giải U21 châu Âu mùa hè vừa rồi, chúng ta chứng kiến Thiago Alcantara chơi cao hơn so với vị trí ổn định ở giữa sân kiểu Xavi. Khi đó, anh không chỉ chuyền bóng, mà còn là một mối đe dọa thực sự cho hàng công.

Who Scored thống kê Thiago có 2,2 pha đi bóng thành công mỗi trận, với 3 bàn, 1 đường kiến tạo và tỉ lệ chuyền bóng thành công 93,2%. Và Thiago chỉ là phần nổi của tảng băng.

Những ví dụ kinh điển
1. Cesc Fabregas (Barcelona). Không có gì ngạc nhiên khi Cesc đóng vai trò này trong đội bóng của HLV Gerardo Martino. Anh đang ngày càng lấn lướt so với Andres Iniesta về số phút ra sân và là chìa khóa trong sơ đồ 4-3-3 rất hiệu quả của Tata. Tiền vệ người TBN có thể cầm bóng và giữ nhịp trận đấu, đồng thời kiến tạo, ghi bàn và phối hợp với Neymar cùng Lionel Messi phía trên.

2. Toni Kroos (Bayern Munich). Kroos là một tiền vệ rất toàn diện, và anh đóng vai trò lai giữa số 8 và số 10 trong đội hình 4-1-4-1 của Guardiola. Tuyển thủ Đức có thể lực dồi dào, chuyền bóng tốt, đi bóng khéo léo và sút xa đầy uy lực. Anh có thể chơi gần như mọi vị trí ở hàng tiền vệ.

3. Oscar (Chelsea). Bất chấp những xáo trộn ở Chelsea trong mùa Hè, Oscar vẫn là một trong những người chơi ổn định nhất, nhờ vào sự đa dạng của anh. Oscar đã chơi gần như mọi vị trí ở hàng tiền vệ và giờ tỏa sáng trong vai trò "số 10" tại Stamford Bridge. Ở ĐT Brazil dưới thời HLV Mano Menezes, anh gần hơn với một tiền vệ lai, nhất là tại Olympic London 2012, khi anh là nhân vật chủ chốt trong sơ đồ 4-3-3.

Ngoài ra, trong tương lai ở Premier League, những Aaron Ramsey, Fabian Delph, Tom Cleverley và Ross Barkley cũng có thể đóng vai trò đó.