Bạn hẳn đã xem qua cảnh kinh điển trong bộ phim “Raiders of the Lost Ark” khi người hùng Indiana Jones đối mặt với tên sát thủ cầm đao mặc đồ đen-đỏ. Hắn rút thanh đao ra, múa như một nghệ sĩ xiếc, chuyển bộ như một cao thủ phim kiếm hiệp và sắp phi thân vào nhà thám hiểm chuyên “một mình làm cả đội”. Rồi Indy rút súng ra và bắn.

Một cảnh tượng tương tự đã diễn ra khi Bayern Munich gặp Real Madrid tuần rồi. Những đường chuyền của Bayern rất hoa mỹ và nhuần nhuyễn, đặc biệt là trong 18 phút đầu, nhưng Madrid có một vũ khí nguy hiểm hơn nhiều: tốc độ. Đó là bóng đá phản công theo kiểu kinh điển, lùi lại, cho phép Bayern dâng lên, tạo thành một khối phòng ngự, rồi thình lình trả đòn. 1-0 bởi Karim Benzema!

Tuy nhiên, không giống như trong phim “Raiders of the Lost Ark”, một pha nổ súng không làm kết thúc mọi tranh cãi. Trái lại, nó càng khiến cuộc tranh luận về lối chơi tiqui-taca trở nên sôi nổi hơn bao giờ hết. Đó thật ra đã là một chủ đề gần như tháng 4 nào cũng được nhắc tới kể từ khi Barcelona nhọc nhằn vượt qua Chelsea trong mùa đầu tiên của HLV Pep Guardiola ở Camp Nou năm 2009.


Tuần trước, Guardiola đã thừa nhận ông lo ngại ưu thế về thể lực của Madrid và muốn Bayern cầm bóng nhiều. Và Bayern đã làm đúng như thế. Cầm bóng nhiều luôn là cốt lõi trong triết lý bóng đá của Pep. Nhưng không phải ai cũng đánh giá cao trường phái đó. Thật ra, không ít bài cáo phó lâm ly đã được viết cho tiqui-taca trong mấy mùa qua, với những chiến thắng của TBN và Barcelona ngày càng hiếm hoi hơn, cũng như cú ăn 5 của Bayern mùa vừa rồi: Siêu cúp châu Âu, Bundesliga, FIFA Club World Cup, Cúp quốc gia Đức và Champions League. Câu hỏi hợp lý lúc này là: Guardiola đã thay đổi phong cách Bayern nhiều tới đâu, và cầm bóng tương quan với tốc độ lên bóng như thế nào.

Việc Bayern cầm bóng 72% ở Bernabeu là rất ấn tượng, nhưng cũng chỉ cao hơn một chút so với tỉ lệ trung bình của họ ở Champions League mùa này: 69,6%. Sự khác biệt với đội bóng "ăn ba" của Jupp Heynckes là rất đáng kể. Mùa trước, Bayern cầm bóng trung bình 54,4% thời gian ở Champions League, con số giảm chỉ còn 48,6% ở các trận loại trực tiếp, khi họ lần lượt đánh bại Arsenal ở Emirates, sút vào lưới Juventus 4 bàn không gỡ và đè bẹp Barcelona 7-0 sau 2 lượt.

Sự đối lập không chỉ có thế. Mùa trước, Bayern đã ghi 8 bàn từ các tình huống cố định. Mùa này họ chưa có bàn nào. Đội bóng của Heynckes cũng tắc bóng và phạm lỗi nhiều hơn, nhận số thẻ vàng nhiều gấp đôi, chơi với cả sức mạnh lẫn sự khéo léo. Có thể Bayern năm ngoái không hay hơn bây giờ, nhưng chắc chắn là rất khác.


Những con số cho thấy việc cầm bóng nhiều có lẽ không thật sự quan trọng. Giữ bóng là một nhiệm vụ đòi hỏi các tố chất kỹ thuật, và các đội có kỹ thuật tốt hơn thường có cơ hội thắng trận cao hơn. Giữ bóng nhiều cũng hạn chế các cơ hội của đối phương. Tuy nhiên, thống kê về giữ bóng không phải là cơ sở cho phong độ. Từ mùa 2009/10 chẳng hạn, các đội cầm bóng nhiều hơn chỉ thắng 63 trong 142 trận loại trực tiếp ở Champions League, tương đương 44%, hòa 26 trận và thua 53.

Tỉ lệ cầm bóng thay đổi tùy theo tình trạng cụ thể trên sân. Ở Premier League mùa trước, tất cả các đội trừ Tottenham và Norwich đều cầm bóng nhiều hơn khi họ đã bị dẫn 1 bàn so với khi tỉ số đang cân bằng. Và trong mọi trường hợp, các đội vượt lên dẫn trước sau đó đều cầm bóng ít đi. Khi tỉ số thay đổi, mọi chuyện trên sân thay đổi. Chuyên gia thống kê bóng đá Omar Chaudhuri của hãng Prozone chỉ ra rằng các bàn thắng dự báo sự thay đổi về thời gian cầm bóng tốt hơn nhiều so với tỉ lệ cầm bóng dự báo được các bàn thắng.

Như thế, liệu chúng ta có thể đoán chắc rằng tốc độ và lối chơi phản công sẽ đánh bạt tiqui-taca trong tương lai? Có lẽ là chưa. Ở vòng đấu loại trực tiếp Champions League kể từ năm 2010, đội bóng với những pha phản công nhanh nhất trong một trận, mà theo định nghĩa của tổ chức thống kê bóng đá Opta, là pha phản công dẫn tới bàn thắng hay cơ hội ghi bàn, thắng 63% và chỉ thua 19% tổng số trận.


Thứ hai, có nhiều pha bứt tốc độ trên phần sân đối phương hơn cũng có liên hệ tuyến tính với chiến thắng. Ở Premier League mùa này, dữ liệu từ Prozone cho thấy các đội có khoảng cách chạy nước rút dài hơn trên phần sân đối phương chỉ thua 27% tổng số trận. Tất nhiên, chúng ta cần thận trọng. Các đội chạy nước rút nhiều hơn trên phần sân đối phương cũng sẽ tấn công nhiều hơn và như thế có nhiều cơ hội chiến thắng hơn.

Chaudhuri, đang làm tư vấn cho một số CLB Premier League, cho rằng các dữ liệu đó là rất đáng giá. Những pha nước rút đúng lúc và đúng hướng trên phần sân đối phương quan trọng hơn việc cầm bóng nhiều, bởi chúng dễ tạo ra sự mất cân đối trong phòng ngự, và sẽ dẫn tới bàn thắng. Ở phong độ tốt nhất, Bayern và cả Barcelona trước đó, là sự kết hợp giữa cầm bóng nhiều và lối chơi tốc độ. Họ không thể hiện được tốc độ ở Bernabeu và thường chỉ cầm bóng mà không kết hợp với tốc độ sẽ dẫn tới thất bại.

Để kết luận, nếu Bayern chỉ biết múa kiếm, thì họ sẽ gục ngã trước những viên đạn tốc độ cao, nhưng nếu Guardiola phóng đi thanh kiếm của ông với tốc độ một viên đạn, thì vẫn không thể nói trước đội nào sẽ gục ngã ở Allianz Arena.