Quế Ngọc Hải sinh năm 1993 tại Diễn Châu, Nghệ An. Năm lên 5 tuổi, anh theo bố mẹ ra TP Vinh sinh sống. Gia đình kinh tế khó khăn, bố làm công nhân, mẹ buôn bán trái cây ở chợ Ga cả ngày, anh em Ngọc Hải và Ngọc Mạnh (sinh năm 1990) phải tự trông nhau và thường giải khuây bằng trò đá bóng. 

Năm Ngọc Hải học lớp 5, SLNA cử người về trường anh tuyển sinh năng khiếu. Thấy chúng bạn tham dự vui vẻ, cậu nhóc sinh năm 1993 rủ anh trai cùng đi thi. Thi xong, cả hai quên luôn, không nhớ đến chuyện kiểm tra kết quả. Phải đến khi bạn bè nhìn thấy bảng thông báo trúng tuyển về gọi, Ngọc Hải và Ngọc Mạnh mới nhớ ra, đi kiểm tra lại và về xin bố mẹ đưa ra CLB tập trung.

Năm Ngọc Mạnh khoác áo U15 SLNA, anh bị chấn thương đầu gối khá nghiêm trọng. Chỉ là cầu thủ trẻ, không được CLB hỗ trợ nhiều, gia đình lại khó khăn nên Ngọc Mạnh không có tiền để ra Hà Nội hay nước ngoài chữa trị. Chán nản, anh đã tính tới cảnh bỏ bóng đá.

Nhìn con ủ rũ vì ngày ngày không được ra sân, bố Ngọc Mạnh không cầm được nước mắt. Ông quyết định xin nghỉ phép, chạy khắp nơi tìm thuốc cho con và sau này may mắn được gia đình Minh Đức, một cựu tuyển thủ của ĐT Việt Nam từng dính chấn thương tương tự, chỉ cho một thầy lang ở Quảng Bình có thuốc điều trị. Bố Ngọc Mạnh gom hết tiền trong nhà, lặn lội bắt xe khách đi 2 ngày trời mua thuốc về điều trị cho con.

Thuốc đông y điều trị lâu khỏi, Ngọc Mạnh lại chán nản. Thương anh, Ngọc Hải quyết định cố gắng tập chơi bóng nhiều để lấy lại tinh thần cho Ngọc Mạnh. Hàng ngày, anh cùng bố thay nhau đắp thuốc, xoa bóp đầu gối chân trái cho Ngọc Mạnh và sáng nào dù trời nóng hay lạnh cũng dậy từ 4h30 để cùng anh tập chạy.

“Sau khi bị chấn thương, anh tôi bị loại khỏi đội U15. Bố tôi đi xin, may được các thầy thương cho giữ lại. Không muốn anh tôi xuống tinh thần, tôi cố tập luyện chăm chỉ làm mẫu cho anh. Nếu không có những ngày đó, tôi đã chẳng có tiến bộ như hôm nay, thậm chí có thể đã không còn theo đuổi nghiệp quần đùi áo số”, Ngọc Hải kể lại quãng thời gian khó khăn.

Ngọc Hải giờ đã là một tuyển thủ quốc gia, người anh Ngọc Mạnh cũng tiếp tục theo đuổi trái bóng tròn, là cầu thủ thuộc đội một của SLNA. Thi thoảng, hai anh em lại có cơ hội sát cánh cùng nhau trong một trận đấu.

Ngọc Hải được HLV Miura bổ sung vào đội Olympic Việt Nam tham dự ASIAD 17. Trong trận ra quân, trung vệ người xứ Nghệ thi đấu xuất sắc, “bắt chết” tiền đạo Razaei, góp công lớn giúp đội nhà giành chiến thắng 4-1, gây chấn động châu Á. Ở trận thứ hai, Ngọc Hải tiếp tục hoàn thành tốt nhiệm vụ, không cho các mũi công của Kyrgyzstan ghi bàn nào, cùng ĐT Việt Nam lần đầu tiên tiến vào vòng 1/8 một kỳ Á vận hội với tư cách là đội đầu bảng.

Kết thúc ASIAD, Ngọc Hải lại trở về ĐT Việt Nam chuẩn bị cho AFF Suzuki Cup 2014. Do thiếu hậu vệ phải, HLV Miura phải kéo trung vệ sinh năm 1993 ra biên. Trong các trận đấu giao hữu, Ngọc Hải thi đấu khá tệ, để nhiều khoảng trống cho đối phương thoát xuống, điển hình như trận gặp Malaysia tại Mỹ Đình. 

Tuy nhiên, khi chính thức vào giải, Ngọc Hải lại thể hiện bộ mặt khác, anh đã hoàn thành tốt nhiệm vụ trong trận gặp Indonesia và Lào. Đặc biệt, ngay ở trận ra quân tại AFF Suzuki Cup 2014, hậu vệ người xứ Nghệ đã có được bàn thắng mở tỷ số vào lưới Indonesia.

Thực tế hậu vệ phải không phải là vị trí quá mới với Ngọc Hải. Khi vừa vào lò SLNA, cầu thủ sinh năm 1993 được xếp đá tiền vệ và tiền đạo lùi. Và khi đá cho U12, U13, cầu thủ sinh năm 1993 này lại được các HLV xếp tập luyện và thi đấu ở vị trí hậu vệ phải. Trong một lần vào sân Vinh xem các đàn anh ở đội một đá tập nội bộ, Ngọc Hải thần tượng luôn Huy Hoàng và lập tức quyết định sẽ học đá trung vệ như người mà anh mến mộ.

“Tôi nhớ lúc đó anh Huy Hoàng làm đội trưởng. Anh ấy có những pha truy cản dũng mãnh, đẹp mắt, giống như một chiến binh, khiến tôi mê mẩn. Kể từ đó tôi đã hy vọng mình có thể tỏa sáng ở vị trí trung vệ”, Ngọc Hải chia sẻ.

Năm đá cho U13 SLNA, trong một lần đội nhà chia đôi đấu tập, thiếu trung vệ, Ngọc Hải quyết định xin thầy Nguyễn Thành Công (con trai HLV Nguyễn Thành Vinh) được đá vị trí này. Kể từ thời điểm đó, Ngọc Hải đóng đinh luôn với vị trí trung vệ.

Sự nghiệp của Ngọc Hải không có gì nổi trội cho tới năm 2013, được HLV Hữu Thắng bất ngờ nhấc lên đội 1 chơi ở V.League. Do đội có tới 4 cầu thủ có thể đá trung vệ là Huy Hoàng, Sơn Hà, Mạnh Hùng và Hoàng Thịnh nên Ngọc Hải không cạnh tranh nổi. Và phải đến trận gặp SHB Đà Nẵng, anh mới có trận đá đầu tiên ỏ V.League. Tuy nhiên, lần đó Ngọc Hải không đá trung vệ mà đá tiền vệ trung tâm, thay cho Hoàng Thịnh chấn thương.

Thời gian sau, Huy Hoàng xuống phong độ, Sơn Hà chấn thương, Ngọc Hải được HLV Hữu Thắng trọng dụng nhiều hơn. Và kể từ giai đoạn lượt về V.League 2013, cầu thủ sinh năm 1993 bắt đầu được góp mặt trong đội hình xuất phát của SLNA, bắt đầu bằng trận đấu với K.Kiên Giang.

Dưới sự dìu dắt của HLV Hữu Thắng, Ngọc Hải tiến bộ không ngừng. Không chỉ thay thế Huy Hoàng trở thành trung vệ thép án ngữ trước mặt khung thành do Nguyên Mạnh giữ, anh còn trở thành trụ cột ở ĐT Olympic Việt Nam và ĐTQG.