Tại SEA Games 18 cách đây gần 2 thập kỷ, Việt Nam đã gây tiếng vang lớn khi vượt qua hàng loạt tên tuổi của bóng đá khu vực để tiến vào trận chung kết gặp chủ nhà Thái Lan. Tuy nhiên, sự chênh lệch rõ ràng về đẳng cấp khiến chúng ta thất thủ 4 bàn không gỡ. Thất bại ấy là hoàn toàn dễ hiểu bởi sau khi hội nhập trở lại với thể thao khu vực, bóng đá Việt Nam vẫn đang trong quá trình xây mới và đặt quyết tâm sách dựng. Mặc dù vậy, chúng ta cũng đã khai phá ra nhiều nhân tố để sánh vai người Thái trong tương lai không xa. 

Tuy nhiên đã qua 20 năm kể từ thời điểm ấy, trong khi người Thái đã có những bước tiến dài thì bóng đá Việt Nam vẫn chưa thể vượt tầm khu vực. Người Thái nhanh chóng qua mặt các đội bóng tại Đông Nam Á và tiệm cận nhóm đầu của bóng đá châu Á thì Việt Nam vẫn còn dang dở với giấc mơ vàng SEA Games đau đáu suốt bấy lâu nay. 

Tất nhiên, hai thập kỷ đã qua, bóng đá nước nhà cũng đã đạt được nhiều thành tích. Thế nhưng những chiến công ấy giống như cơn mưa rào thoáng qua trên cánh đồng khô cạn. Có nhiều thời điểm các tuyển thủ thi đấu thăng hoa nhưng nhìn chung trong cả một chặng đường dài, chúng ta mới chỉ tiến bộ hơn so với chính mình còn khoảng cách so với các nền bóng đá trong khu vực, tiêu biểu là Thái Lan thì ngày càng xa.

Hãy nhìn người Thái trong khoảng thời gian ấy, họ đã vô địch SEA Games đến 9 lần, 4 lần vô địch Đông Nam Á, 3 lần vào đến bán kết ASIAD. Hơn thế nữa, họ đủ sức thách thức các “ông lớn” ở châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Iran… và đương nhiên là sắm vai độc cô cầu bại ở khu vực Đông Nam Á. Còn Việt Nam chúng ta? Đã có những thời điểm chúng ta tưởng chừng đã tiệm cận với đẳng cấp của bóng đá xứ sở chùa vàng; đó là khi chúng ta vượt qua người Thái với tỷ số 3-0 tại bán kết Tiger cup 1998 hay chiến thắng với tổng tỷ số 3-2 sau hai lượt trận tại chung kết AFF Suzuki Cup 2008. Thế nhưng, có lẽ giống như Sir Alex Ferguson đã từng nói: “Phong độ là nhất thời, đẳng cấp là mãi mãi”. Những chiến thắng hay chí ít là những trận đấu ngang ngửa của chúng ta với người Thái đơn giản là những giây phút thăng hoa xuất thần hơn là sự tiến bộ về mặt đẳng cấp. 

Hãy nhìn lại thất bại đêm 13/10 trong khuôn khổ vòng loại World cup 2018 khu vực châu Á. Người Thái đã chiến thắng một cách toàn diện trước chúng ta ngay tại Mỹ Đình. Chiến thắng ấy không chỉ thể hiện ở tỷ số 3-0 mà còn thể hiện rõ nét hơn ở thế trận. Thầy trò Kiatisak đã làm chủ hoàn toàn trận đấu, họ gây sức ép một cách toàn diện, kiểm soát bóng dễ dàng và triệt để tận dụng thời cơ để ghi bàn. Khi đã dẫn đến 3 bàn, người Thái đã chủ động chơi chậm lại nhưng đội tuyển Việt Nam vẫn không thể xuyên phá hàng phòng ngự được tổ chức vô cùng chặt chẽ của họ. Đó là cách kiểm soát thế trận để giành chiến thắng mà người Thái đã làm được rất nhiều lần khi đối đầu chúng ta, điều ấy chỉ được diễn tả bằng hai từ “đẳng cấp”. Và đó chính là sự khác biệt giữa hai nền bóng đá Việt Nam và Thái Lan.

Khách quan mà nói, Việt Nam chúng ta có khát khao, có quyết tâm và có cả nguồn lực để làm mới nền bóng đá nhưng có lẽ cái mà chúng ta đang thiếu chính là chiến lược cụ thể và cách vận hành chiến lược ấy. Người Thái có thể thụt lùi một vài năm như giai đoạn họ thi đấu không thành công ở SEA Games từ năm 2009 đến 2011; nhưng đó chỉ là sự thụt lùi tạm thời và khi có đủ thời gian để cải tổ, họ nhanh chóng trở lại và lợi hại hơn xưa. Đó là thành quả của cách làm bài bản, chuyên nghiệp theo một chiến lược hết sức cụ thể, rõ ràng. Nó khác xa hoàn toàn với bức tranh ảm đạm của bóng đá Việt Nam những năm qua.

Do đó, để có thể vươn lên ngang tầm người Thái, bóng đá Việt Nam chắc chắn phải trải qua chặng đường dài cải tổ. Chỉ khi nào tìm đúng “thầy”, bốc đúng “thuốc” thì căn bệnh trầm kha ấy mới có thể được giải quyết tận gốc và chúng ta mới đủ tự tin để tuyên bố sánh ngang người Thái trong bản đồ bóng đá khu vực.