Cuối năm 2007, khi Ricardo Izecson dos Santos Leite, tức Kaka, bước lên bục cao nhất ở Zurich, Thụy Sỹ để nhận Quả Bóng Vàng, vẫn có nhiều người không đồng ý. Kaka quả là cầu thủ hay nhất thế giới năm đó sau khi đưa Milan tới chức vô địch Champions League. Nhưng siêu sao người Brazil sẽ chơi ra sao nếu như liên tục phải đối mặt với mối đe dọa bị bắt cóc và sát hại, nếu bạo lực sắc tộc và tôn giáo nhắm thẳng vào gia đình anh, nếu đất nước anh chìm trong khói lửa và với áp lực rằng chiếc băng đội trưởng ĐTQG khiến anh là hy vọng đoàn kết duy nhất còn lại của cả một dân tộc?

Younis Mahmoud, đội trưởng ĐT Iraq đã vượt qua tất cả những rào cản đó để tỏa sáng đều đặn trong màu áo “Những con sư tử vùng Mesopotamia”. Mahmoud đã không vào được danh sách chung khảo năm 2007, nhưng anh vẫn là người có sự nghiệp bóng đá hiển hách nhất lịch sử Iraq với các chức VĐQG ở Iraq và Qatar, 2 chức vô địch Tây Á và đỉnh cao là Asian Cup 2007.

Danh sách năm 2007 đó cũng rất đặc biệt, khi cả 49/50 cầu thủ vào chung khảo đều đang chơi bóng ở châu Âu, và sự có mặt của Mahmoud mang tới một hình ảnh hoàn toàn khác lạ. Biệt danh “Con cáo sa mạc”, anh lúc đó đang khoác áo CLB Qatar Al Gharafa và đề cử cho anh không liên quan nhiều tới thành tích của Mahmoud ở các khán đài gần như trống không tại Doha, dù anh cũng là Vua phá lưới giải vô địch Qatar mùa đó.

Những gì mà Mahmoud làm được với ĐT Iraq mới là điều khiến anh nổi bật, ghi 55 bàn trong 142 trận khoác áo, bao gồm bàn duy nhất vào lưới Saudi Arabia ở trận chung kết Asian Cup 7 năm về trước, dẫn tới những cuộc ăn mừng thâu đêm suốt sáng từ Basra tới Baghdad, tiếng súng đã im trong Iraq những ngày đó, và không biết bao nhiêu sinh mạng đã được cứu sống.

Cho tới tận bây giờ, vì tình hình an ninh trong nước, Iraq vẫn phải lang thang khắp vùng Vịnh để đá các trận lẽ ra là “sân nhà” của họ. Trận thắng Đài Loan 5-1 mới đây diễn ra ở sân Shahid Dastgerdi ở Tehran, Iran. Trận giao hữu hồi tháng 4 với CHDC Congo (thắng 1-0) là ở UAE. 

Phần lớn các cầu thủ tài năng nhất của Iraq sớm muộn đều sẽ tìm cách ra chơi bóng ở nước ngoài vì sợ hãi chiến tranh và tình trạng xung đột sắc tộc, tôn giáo gay gắt trong nước giữa những người Shia, Sunni, người Kurd, chưa kể sự bất ổn ở hầu hết các thành phố lớn vì tội phạm lan tràn (“Tôi có giá tiền chuộc ít nhất phải 5 triệu USD”, Younis từng đùa!)

Tuy nhiên, sau nhiều năm lưu lạc, giờ anh đã trở về. Ở tuổi 32, Younis hiện đang chơi cho CLB ở Baghdad, Al Talaba. Ngay trước Asian Cup năm 2007, một bác sĩ của đội Iraq đã thiệt mạng trong một vụ đánh bom liều chết. “Tôi nghĩ tôi đang làm công việc khó khăn nhất thế giới”, HLV người Brazil của đội khi đó, Jorvan Vieira, nói. “Tôi gặp đủ các vấn đề về xã hội, chính trị, tôn giáo”. Nhưng kỳ tích năm 2007 ở Asian Cup, giải mà Younis ghi 4/7 bàn cho Iraq, đã làm thay đổi cái nhìn của chính những người như Vieira, để bóng đá có thể mang tới một hy vọng dù chỉ là le lói cho Iraq.

Younis đã tận dụng chiến thắng đó để nêu ra một tuyên bố chính trị với hy vọng giúp đất nước của mình tiến lên. “Tôi muốn người Mỹ biến đi”, anh nói với đài truyền hình Al-Jazeera ngay sau lễ trao cúp ở Indonesia. “Hôm nay, ngày mai hay ngày mốt, nhưng họ phải biến đi. Tôi ước gì người Mỹ chưa bao giờ đặt chân tới Iraq và hy vọng họ sẽ không còn ở đó nữa”.

60 người Iraq đã thiệt mạng trong lúc các chàng trai vàng của họ chiến đấu ở Đông Nam Á để đứng lên ngôi cao nhất, vì những vụ giao tranh đẫm máu và đánh bom liều chết. HLV Vieira từ chức ngay sau đó, tuyên bố làm việc tiếp sẽ khiến ông phát điên. Chính Younis cũng không thể trở về quê nhà để có một cuộc diễu hành chiến thắng với chiếc cúp, cờ hoa và một đoàn xe như mọi đội bóng vô địch bình thường khác.

Một lễ ăn mừng được bảo vệ tới tận răng khi các chính trị gia hàng đầu Iraq cũng tụ tập nhằm ăn theo hào quang của đội tuyển ở Vùng Xanh, vùng được Mỹ bảo đảm an ninh, tại Baghdad. Nhưng Younis đã từ chối tới dự buổi lễ đó. Anh thực ra cũng có nhiều lựa chọn không kém những cầu thủ đàn em giờ đang tung hoành ở châu Âu. Younis cao lớn (1,85 mét), chơi tốt cả hai chân, tốc độ và rất thông minh, một kiểu Nicolas Anelka, anh đã nhận được không ít lời chào mới từ châu Âu, cụ thể là Lens hay Lyon, nhưng đã quyết định ở lại.

“Tất nhiên, tôi muốn tới chơi bóng ở Anh”, Younis nói. “Nhưng gia đình là ưu tiên số một của tôi và nếu tôi tới châu Âu, tôi không thể mang gia đình mình theo. Ở Qatar thì không vấn đề gì, họ bao hết!”. Kết quả là giờ đã 32 tuổi, Younis nói chung chỉ chơi ở các giải dưới trình độ của anh, nhưng đồng thời, điều đó giúp anh trở thành một tượng đài không thể tranh cãi trong lòng người dân Iraq.

“Tôi là ai không quan tọng”, anh nói khi được hỏi anh thuộc sắc dân và tôn giáo nào của Iraq. “Trên hết, tôi là một người Iraq”.