Dân số của Albania, theo thống kê mới nhất, chỉ là xấp xỉ 2,8 triệu người. Quốc gia này cũng gần như nằm ở ngoài rìa của khu vực Nam Âu, giáp ranh với Hy Lạp, Macedonia, Kosovo và Montenegro, tất cả đều không phải là những cường quốc bóng đá. Điều đó có nghĩa là đất nước này không có nhiều nguồn nhân lực và điều kiện để có một đội tuyển bóng đá mạnh.
Nhưng bất chấp những khó khăn cả chủ quan lẫn khách quan, Albania đã bất ngờ góp mặt ở 2 trong số 3 kỳ EURO gần nhất. Chiến công ấy bắt nguồn từ một chính sách đặc biệt của LĐBĐ nước này: mời chào những cầu thủ có gốc gác Albania. Nó được khởi đầu từ năm 2012 dưới thời HLV Gianni De Biasi, và đang tiếp tục được bộ đôi Sylvinho - Zabaleta “phát dương quang đại”.
Cựu hậu vệ trái người Brazil từng có 5 năm gắn bó với Messi ở đội một của Barca từ 2004 - 2009. Trợ lý người Argentina thì từng cùng Leo giành HCV môn bóng đá nam ở Olympic 2008, và có nhiều năm sát cánh với siêu sao này tại ĐT Argentina. Hai người bạn thân của Messi gặp nhau tại Man City và tuy chỉ có 1 mùa chơi bóng cùng nhau, đã nhanh chóng trở nên thân thiết.
Đó là lý do Sylvinho “rủ rê” Zabaleta tới làm trợ lý cho mình, khi tiếp quản ghế HLV trưởng ĐT Albania từ Edoardo Reja hồi tháng 1/2023. Và bộ đôi này đã cùng nhau làm nên điều kỳ diệu, khi giúp đội bóng tí hon của vùng Balkan góp mặt ở kỳ EURO thứ 2 trong lịch sử. Tại vòng loại, Albania thậm chí còn đứng đầu bảng đấu có sự góp mặt của CH Séc, Ba Lan, Moldova và Đảo Faroe.
Tất nhiên, hai vị chiến lược gia người Nam Mỹ khó có thể trông chờ gì vào nguồn lực hạn chế trong nước. Thay vào đó, họ tiếp tục phải đặt hy vọng vào đội ngũ tuyển trạch viên, những người sẽ lùng sục mọi ngóc ngách của bóng đá thế giới để tìm ra các cầu thủ có gốc gác Albania. Nó không phải là một “thuật toán” phức tạp gì, mà chỉ đơn giản là tìm kiếm những cái họ “nghe có vẻ” Albania.
Chẳng hạn, LĐBĐ nước này (FSHF) đã chú ý đến Ivan Balliu, khi cầu thủ này nổi lên trong màu áo của CLB Metz. Nguyên nhân là vì Balliu là cái họ phổ biến thứ 54 tại Albania. Ngay lập tức, FSHF cử người liên hệ với gia đình của hậu vệ phải trưởng thành từ lò La Masia của Barca, và từng khoác áo các đội U16 và U17 của Tây Ban Nha.
Chính Ivan Balliu kể lại: “Họ đến gặp gia đình tôi và đặt ra vài câu hỏi. Sau đó, chúng tôi bắt đầu tìm hiểu và mới biết mình có gốc gác Albania”. Họ phát hiện ra ông cố của anh là người Albania. Vậy là Balliu được bốc thẳng lên ĐTQG, và có trận ra mắt ngày 06/10/2017 dưới thời HLV Christian Panucci. Và đó là trận gặp... Tây Ban Nha ở vòng loại World Cup 2018, mà Albania thua 0-3.
Câu chuyện tương tự cũng diễn ra với đội trưởng Berat Djimsiti. Trung vệ 31 tuổi này sinh ra ở Zurich và từng khoác áo các đội trẻ của Thụy Sỹ từ U18 đến U21, trước khi chuyển sang chơi cho ĐT Albania vào năm 2015. Hay một ví dụ ngay gần đây là tiền đạo chủ lực Armando Broja, người sinh ra cách London có vài km, trưởng thành từ lò đào tạo của Chelsea nhưng lại có gốc gác từ Kopliku, một thị trấn nhỏ ở Albania, ngay gần biên giới với Montenegro.
Kết quả của chiến lược “scouting” đặc biệt này là ĐT Albania tham dự EURO 2024 trở thành một đội bóng Liên Hiệp Quốc. Chỉ có 8 học trò của bộ đôi Sylvinho - Zabaleta sinh ra tại chính Albania. 18 người còn lại chào đời ở 8 quốc gia hoặc vùng lãnh thổ khác là Thụy Sỹ (5), Macedonia (3), Kosovo (3), Đức (2), Hy Lạp (2), Italia, Anh và Tây Ban Nha (cùng 1).
Nhưng rõ ràng, nó không hề ảnh hưởng đến sự gắn kết của đội bóng này. Bất kể tình trạng đa văn hóa trong phòng thay đồ của ĐT Albania, nơi các cầu thủ nói rất nhiều thứ tiếng khác nhau, họ vẫn có chung một ngôn ngữ bóng đá. Dù tất nhiên, nó chưa đảm bảo rằng họ sẽ đánh bại được Tây Ban Nha. Vì như nhận xét của Balliu, anh chàng sinh ra ở xứ Catalunya, thì La Roja “là một trong những đội bóng hay nhất của kỳ EURO hiện tại”.
