Hình ảnh Phil Foden tung hoành ở trung tâm hàng tiền vệ, xoay người đón bóng, vượt qua một hoặc hai hậu vệ và dứt điểm tung lưới - thứ bóng đá đã giúp anh càn quét các giải thưởng cá nhân mùa giải trước cùng Man City - quả thực là điều mãn nhãn.
Là một khán giả, thật thiếu sót nếu tuyển Anh không thể tận dụng tối đa tài năng này tại EURO 2024. Cựu đội trưởng và chân sút vĩ đại nhất lịch sử Tam Sư, Wayne Rooney, đã tóm gọn tâm trạng chung trước trận giao hữu cuối cùng gặp Iceland vào thứ Sáu: "Jude Bellingham rất xuất sắc, nhưng khi bạn có một cầu thủ như Phil Foden ở tuyến giữa, bạn phải xây dựng đội tuyển Anh xung quanh cậu ấy".
Tuy nhiên, vẻ đẹp thực sự trong lối chơi của Foden, ngay cả khi một số người cho rằng nó đã kìm hãm anh trong những năm gần đây, chính là sự đa năng.
Khu vực trung tâm sân là nơi Foden muốn chơi nhất, điều anh đã thừa nhận trong mùa giải trước, và có vẻ đây cũng là nơi anh tỏa sáng rực rỡ nhất. Nhưng anh chắc chắn sẵn sàng chơi ở các vị trí khác nếu điều đó giúp cân bằng đội hình tuyển Anh. Foden đã làm điều đó nhiều năm tại City, và điều tương tự có thể xảy ra một lần nữa.
Vấn đề nằm ở chỗ, một lần nữa, với tư cách một quốc gia, ĐT Anh đang tập trung xây dựng đội bóng quanh một cầu thủ thay vì thực sự xây dựng một tập thể.
Như Rooney đã chỉ ra, Bellingham cũng là một nhân tố quan trọng. Không nhất thiết Bellingham hay hơn Foden, mà là Foden linh hoạt hơn. Điều đó có nghĩa là giải pháp tốt nhất cho tuyển Anh có thể không phải là xây dựng đội bóng xung quanh anh, mà là xây dựng một đội bóng nơi nhiều ngôi sao chất lượng khác tìm được vị trí tự nhiên.
Đây tương tự như tình huống khiến nhiều người hâm mộ City thất vọng trong mùa giải vừa qua: Ở nhiều trận đấu, Julian Alvarez đá hộ công sau tiền đạo Erling Haaland, với Foden đá cánh (thường là cánh phải). Alvarez chơi tốt ở trung tâm vào đầu mùa nhưng mờ nhạt ở giai đoạn hai, và không nghi ngờ gì nữa, phong độ đỉnh cao của Foden đến từ việc đá chính ở trung tâm.
Mùa giải trước, có rất ít chuyên gia cho rằng Julian Alvarez, một tiền đạo thực thụ, lại là tiền vệ tấn công hay hơn Foden. Tuy nhiên, cách vận hành chiến thuật của Pep Guardiola là ưu tiên sự cân bằng cho toàn đội. Vì thế, ông đẩy Foden sang cánh, bởi Foden có thể chơi ở đó còn Alvarez thì không. Điều này đồng nghĩa với việc Alvarez được đá nhiều hơn ở vị trí phù hợp với Foden. Vậy kết quả là gì? Man City vẫn vô địch.
Tuy nhiên, tuyển Anh không có sự gắn kết như Man City. Nhưng điều quan trọng vẫn là sự cân bằng đội hình phải được ưu tiên hơn so với một cá nhân, đặc biệt khi cầu thủ đó có thể đóng góp ở nhiều vị trí khác nhau.
Man City dưới thời Guardiola còn một ví dụ khác liên quan đến Foden. Mùa giải đột phá 2020/21, Foden tỏa sáng ở cánh trái, thường xuyên đột phá và ghi bàn. Mùa giải sau đó, nhiều người cho rằng anh thụt lùi phong độ, nhưng thực tế anh vẫn quan trọng với đội bóng, thậm chí còn quan trọng hơn. Foden chỉ đơn giản là chơi tốt ở vị trí tiền đạo ảo, đòi hỏi sự tinh tế và ít nổi bật hơn.
Cánh phải, cánh trái hay tiền đạo ảo, Foden đã chứng minh qua nhiều năm rằng anh có thể chơi tốt ngay cả khi không thi đấu ở vị trí sở trường. Tất nhiên, Foden có thể điều phối nhịp nhàng ở trung tâm, nhưng vấn đề với triết lý "xây dựng đội bóng xung quanh Foden" là có một nhược điểm: Vậy thì vị trí của Jude Bellingham sẽ ra sao?
Trong hai năm qua, đã có những lời kêu gọi xây dựng đội tuyển Anh xung quanh Bellingham. Cầu thủ này vừa ghi 23 bàn ở mùa giải đầu tiên thi đấu cho Real Madrid, chơi ở vị trí tấn công, và xứng đáng có một suất đá chính ở EURO 2024.
Nếu cả Foden và Bellingham có thể chơi phía trước Declan Rice, với Bellingham thiên về phòng thủ nhiều hơn, thì đó sẽ là kịch bản lý tưởng. Tuy nhiên, HLV Gareth Southgate vẫn chưa thử nghiệm điều này. Và ngay cả khi áp dụng, vẫn sẽ có những sự hy sinh nhất định khi Bellingham phải giảm bớt vai trò tấn công.
Một trong những câu hỏi lớn về lối chơi của Foden là anh phù hợp với vị trí nào trên hàng tiền vệ khi thiếu sự hỗ trợ phòng ngự vững chắc phía sau. Chỉ khoảng 6 tháng trước, Southgate còn bào chữa cho quyết định không xếp Foden đá chính ở trung tâm bằng cách chỉ ra thiếu sót của anh trong phòng ngự - điều này khiến cả nước Anh phẫn nộ, nhưng Pep Guardiola, HLV của City, lại đồng ý.
Cả hai vị HLV đều cảm thấy thoải mái hơn khi xếp Foden đá trung tâm trong vài tháng qua và kết quả thật ngoạn mục: Không chỉ ghi những bàn thắng quan trọng (và thường là những bàn thắng chất lượng), anh cũng cải thiện đáng kể khả năng phòng ngự. Không còn nghi ngờ gì nữa, Foden đã tiến bộ trong khía cạnh đó.
Nhưng vào thứ Sáu, bàn thắng của Iceland đến sau tình huống Foden không theo kèm cầu thủ đối phương và phần còn lại của hàng tiền vệ Anh không phát hiện ra nguy hiểm đủ nhanh.
“Tất cả chúng ta đều kêu gọi Gareth mạo hiểm hơn với đội bóng và tung ra đội hình tấn công mạnh mẽ, nhưng đó là mặt trái của vấn đề”, Rooney chia sẻ giữa hiệp. “Bạn thấy Iceland chỉ cần một đường chuyền là vượt qua tuyến giữa và sau đó họ tấn công thẳng vào hàng hậu vệ Anh. Đó là tầm quan trọng của việc có hai tiền vệ phòng ngự: trước các đội mạnh hơn, điều đó sẽ xảy ra thường xuyên hơn".
Foden có thể là nhạc trưởng chơi phía trước Declan Rice và một tiền vệ phòng ngự khác, nhưng việc loại Jude Bellingham ra khỏi đội (hoặc đẩy sang cánh, điều này thậm chí còn tệ hơn) cho thấy việc xây dựng đội bóng xoay quanh một cầu thủ duy nhất là ý tưởng ngớ ngẩn như thế nào.
Foden xuất sắc, và tiền vệ của City có thể có một mùa hè rực rỡ, nhưng không nhất thiết phải là tâm điểm của một đội bóng còn nhiều yếu tố khác để cân nhắc.
