Chúng ta đã bàn rất nhiều về cách sử dụng nhân sự trên hàng công của đội tuyển Anh của HLV Southgate. Có nên để Cole Palmer đá cánh phải thay cho Bukayo Saka? Làm sao để khai thác Phil Foden tốt nhất? Harry Kane cần thêm người chia lửa ở vị trí tiền đạo?
Nhưng trong khi phong độ của các ngôi sao tấn công của đội tuyển Anh đúng là chưa được ổn, bản thân họ không hẳn là nguồn cơn của mọi vấn đề. Tất cả bắt đầu từ hàng phòng ngự, chính xác là từ vị trí thủ môn. Anh đã không thể triển khai bóng một cách mượt mà từ tuyến dưới, khiến các cầu thủ tấn công của họ thường phải nhận bóng trong tình trạng thiếu cả không gian lẫn thời gian.
Có nhiều lý do khiến Anh không thể triển khai bóng như mong muốn. Một trong đó là vì thủ môn của họ, Jordan Pickford, không phải là một chuyên gia chơi chân. Khi Anh triển khai, Pickford thường đứng gần khung thành, thay vì dâng cao để nhiều khi chơi như một trung vệ theo cách mà những thủ môn chơi chân khác như Ederson hay David Raya hay làm.
Nhưng điều đáng ngại là ở chỗ, dù không giỏi chơi chân, song Pickford lại nhận được rất nhiều bóng. Sau loạt trận vòng 1/8, anh chính là thủ môn có số đường chuyền nhiều nhất giải (194), gần gấp đôi một chuyên gia chơi chân là Unai Simon của Tây Ban Nha (103). Độ dài trung bình của các đường chuyền của Pickford là gần 30 mét, đứng thứ sáu tại giải, chỉ sau các thủ môn của Đan Mạch, Serbia, Romania, Scotland và Georgia.
Từ những con số ấy, có thể dễ dàng hình dung ra lối chơi của đội tuyển Anh. Các hậu vệ sau một hồi chuyền bóng lòng vòng không vượt qua được các tuyến pressing của đối phương sẽ quay về chuyền bóng cho Pickford, và trong đa phần trường hợp, thủ môn của Everton sẽ phóng một đường chuyền dài lên phía trên.
Nhân nhắc tới các hậu vệ, Anh cũng đang gặp vấn đề với hai hậu vệ cánh. Cả Kyle Walker lẫn Kieran Trippier đều thể hiện không tốt ở giải đấu năm nay. Một hậu vệ cánh hiện đại thường đảm trách một trong ba nhiệm vụ, hoặc là một chuyên gia chồng biên để kéo giãn đội hình đối phương, hoặc là một tiền vệ ảo có vai trò điều phối bóng, hoặc là một trung vệ thứ ba để đảm bảo sự chắc chắn. Cả Walker lẫn Trippier đều không hoàn thành bất kỳ một nhiệm vụ nào trong số này, đặc biệt là ở trận đấu với Slovakia mới đây.
Khi các hậu vệ biên không hoàn thành vai trò cầu nối, lối chơi của Anh trở nên mất liền lạc. Các tuyến của họ thường cách nhau quá xa. Điều này càng khiến cho những pha phối hợp trở nên kém hiệu quả hơn, do cầu thủ nhận bóng có quá ít sự hỗ trợ. Ví dụ khi Trippier chuyền bóng lên cho Foden, cầu thủ này thường phải nhận bóng trong thế quay lưng, và ở bên cạnh anh không có thêm cầu thủ tự do nào để có thể mở ra một hướng phối hợp mới.
Và cuối cùng, việc không có một chuyên gia tổ chức đúng nghĩa ở hàng tiền vệ cũng là lý do Anh chật vật với những pha lên bóng của mình. Cả Declan Rice lẫn Kobbie Mainoo đều không phải là những tiền vệ trụ đúng nghĩa. Họ thực tế đều là những số 8, mạnh hơn ở khả năng kéo bóng dọc sân thay vì điều tiết lối chơi từ phía sau bằng những đường chuyền.
Vậy thì đâu là giải pháp cho những vấn đề này?
Để đưa được bóng qua các tuyến phòng ngự của đối phương, các đội bóng thường có ba cách lựa chon. Hoặc là "xuyên" qua, hoặc là vòng qua, hoặc là "vượt" qua. Anh rõ ràng đang không thể "xuyên" được qua các tuyến phòng ngự của đối phương, do vấn đề triển khai bóng như đã nói. Họ cũng không thể vòng qua, khi cả hai hậu vệ biên đều chơi không tốt.
Vậy thì cách tốt nhất là "vượt" qua, hay nói chính xác hơn là sử dụng những đường chuyền bổng để loại bỏ các tuyến pressing của đối thủ. Sử dụng một tiền đạo giỏi chơi đầu như Ivan Toney có thể là một gợi ý. Ngoài ra, họ cũng có thể gia tăng tốc độ cho hàng công bằng những cầu thủ như Anthony Gordon hay Ollie Watkins. Khi ấy, lối chơi sẽ trở nên trực diện hơn và (hi vọng) giàu sức sống hơn.
Một giải pháp khác là thay đổi sơ đồ đội hình. Sơ đồ 3-4-3 mà Anh đã sử dụng ở cuối kỳ EURO trước có thể là một gợi ý. Khi hai hậu vệ cánh đều gặp vấn đề thì Anh có thể xoay sang sử dụng các wing-back có khả năng tấn công tốt hơn, như Alexander-Arnold và Saka. Khi cần sử dụng thêm một trung phong, Anh có thể dễ dàng xoay sang 3-4-1-2.
Tất nhiên, đó chỉ là những gợi ý. Thay đổi hay không vẫn là lựa chọn của HLV Southgate. Mà theo dõi Anh từ đầu giải, có thể nhận thấy sự "kiên định" đáng kể nơi HLV này….
