Một trong những điều kỳ diệu của bộ não con người là khả năng biến đổi từ ngữ thành những trải nghiệm, âm thanh và hình ảnh. Quá trình xử lý ngữ nghĩa, chính là cách bộ não chúng ta hiểu những gì mình đọc bằng cách tìm kiếm các từ, âm thanh hoặc hình ảnh liên quan trong tâm thức.
Thử đọc cụm từ: Đội tuyển bóng đá quốc gia Tây Ban Nha.
Thông thường, những điều đầu tiên hiện lên trong tâm trí bạn sẽ là lối chơi của Tây Ban Nha, với những pha phối hợp đan bóng phức tạp và luân chuyển bóng nhịp nhàng, cùng những chiến thắng của họ trong giai đoạn 2008-2012, khi họ giành được hai chức vô địch EURO và một chức vô địch World Cup.
Kể từ thời kỳ đó, Tây Ban Nha chủ yếu sử dụng các tiền đạo cánh có xu hướng di chuyển vào trong để nhận bóng giữa các tuyến hoặc tấn công vào những khoảng trống trong hàng thủ đối phương.
Hai lựa chọn điển hình ở hai cánh trong 4 năm, từ 2008 đến 2012, là Andrés Iniesta và David Silva, những người thường xuyên di chuyển vào trong, muốn nhận bóng vào chân, rê bóng trong phạm vi hẹp và kiến tạo cho đồng đội thoát xuống bằng những đường chuyền chính xác.
Tại World Cup 2010, Iniesta thi đấu ở cả hai cánh trái và phải, tùy thuộc vào người chiếm cánh còn lại trong số Silva, Pedro, David Villa và Jesús Navas.
Villa là một trung phong có thể chơi rộng ra biên, như anh thể hiện dưới thời Pep Guardiola tại Barcelona. Từ vị trí này, anh chủ yếu thành công nhờ các pha chạy chỗ không bóng vượt tuyến phòng ngự đối phương và di chuyển thông minh trong vòng cấm. Villa có thể vượt qua đối thủ bằng những pha đổi hướng nhanh trong phạm vi hẹp, nhưng anh không sở hữu kỹ năng rê bóng quãng dài như Pedro hay Navas.
4 năm sau khi vô địch World Cup tại Nam Phi, Tây Ban Nha đã phải dừng bước ngay từ vòng bảng World Cup 2014. Hai trận thua trước Hà Lan và Chile, khiến họ bị loại, chứng kiến Iniesta, Pedro và Silva là những người đá chính trên hàng công. Sau đó, tại giải đấu quốc tế tiếp theo, EURO 2016, Tây Ban Nha sử dụng Silva ở một cánh và Nolito, cầu thủ có lối chơi thiên về rê bóng, ở cánh còn lại.
Khi Tây Ban Nha không sử dụng các cầu thủ chạy cánh kéo giãn hàng phòng ngự đối phương, khả năng mở rộng đến từ các pha leo biên của hậu vệ cánh: tiêu biểu là Jordi Alba ở cánh trái.
Xu hướng sử dụng các cầu thủ chạy cánh nhưng có xu hướng bó vào trong để hỗ trợ tấn công tiếp tục ở World Cup 2018 với Isco và Silva. Ba năm sau, tại EURO 2020, đội tuyển của Luis Enrique chứng kiến sự góp mặt của hàng loạt cầu thủ chạy cánh như Gerard Moreno, Ferran Torres, Dani Olmo, Mikel Oyarzabal và Pablo Sarabia. Đội hình này sở hữu một trung phong, một cầu thủ chạy cánh có điểm mạnh là khả năng di chuyển không bóng, hai cầu thủ kỹ thuật thích bó vào trong và Sarabia là người chơi “solo” xuất sắc nhất.
Tại World Cup 2022, Luis Enrique vẫn tiếp tục với ý tưởng không sử dụng những cầu thủ chuyên “solo” ở biên khi Olmo và Torres là những người đá chính ở vị trí này. Tuy nhiên, Nico Williams đã được tung vào sân trong trận gặp Nhật Bản ở lượt trận cuối vòng bảng và vào sân phút 75 trước Morocco ở vòng 1/8 khi Tây Ban Nha đang cần bàn thắng.
Sau World Cup, Luis de la Fuente lên nắm quyền đội tuyển quốc gia và ông đã thực hiện một sự thay đổi quan trọng, hướng đến lối chơi tấn công biên sắc bén hơn.
Trong quá trình chuẩn bị cho EURO 2024, Tây Ban Nha vẫn duy trì lối chơi kiểm soát bóng với sơ đồ 4-3-3, nhấn mạnh vào các pha phối hợp ở hai biên giữa tiền đạo cánh, hậu vệ cánh và tiền vệ trung tâm. Đội tuyển cũng tập trung nhiều hơn vào việc tạt bóng vào vòng cấm, điều này phù hợp với sự lựa chọn của De la Fuente ở vị trí tiền đạo cắm: Alvaro Morata và Joselu.
Kể từ đầu mùa giải, HLV trưởng tuyển Tây Ban Nha đã dần dần đưa Williams và Lamine Yamal vào đội hình chính. Sự xuất hiện của bộ đôi này ở hai cánh trái và phải là một bước ngoặt trong cách bố trí đội hình của Tây Ban Nha trong 16 năm qua, khi trước đó họ chỉ sử dụng tối đa một cầu thủ chạy cánh có khả năng đột phá và biết qua người.
Williams và Yamal đã thi đấu bùng nổ tại EURO 2024, khiến các hậu vệ đối phương phải “chết đứng” và liên tục bị vượt qua ở hai biên.
Khả năng đi bóng tuyệt vời trong các tình huống một-đối-một là một trong những vũ khí tấn công chính của Tây Ban Nha ở khu vực 1/3 cuối sân. Để tối đa hóa hiệu quả, điều này được kết hợp với việc di chuyển thông minh trong vòng cấm.
Dưới thời De la Fuente, Tây Ban Nha tập trung vào việc tạt bóng vào vòng cấm và sự di chuyển của các cầu thủ tấn công cung cấp nhiều lựa chọn cho Williams và Yamal sau khi họ vượt qua đối thủ. 16,3 quả tạt bóng từ tình huống bóng sống trung bình mỗi trận của Tây Ban Nha tại EURO 2024 là tỷ lệ cao nhất của họ ở các giải đấu lớn kể từ năm 2010.
Chiến thắng 1-0 của Tây Ban Nha trước Italia ở vòng bảng là một bài học về di chuyển vòng cấm của Morata, Pedri và Yamal, những người đã kéo giãn hàng thủ bốn người đối phương khi họ di chuyển để tạo ra nhiều lựa chọn tạt bóng cho Williams.
Bàn thắng của Tây Ban Nha đến từ tình huống Morata di chuyển tấn công cột dọc gần, Pedri di chuyển ở khu vực cắt bóng và Yamal điều chỉnh vị trí ở cột dọc xa trong trường hợp bóng được tạt đến anh.
Ở tình huống này, việc di chuyển thông minh của Morata cho phép anh hất bóng ngang khung thành và một chạm nhẹ của Gianluigi Donnarumma đã khiến bóng bay về phía Riccardo Calafiori đang lùi về, và hậu vệ này đã đá phản lưới nhà.
Khi bóng ở ngoài biên, tiền đạo cắm của Tây Ban Nha sẽ di chuyển về phía cột dọc gần, trong khi các cầu thủ khác chiếm lĩnh các khu vực khác nhau bên trong vòng cấm.
Một ví dụ điển hình khác đến từ chiến thắng 2-0 trước Scotland vào tháng 10 năm ngoái. Oihan Sancet di chuyển vào vòng cấm khi Navas chuẩn bị tạt bóng. Trong khi đó, Morata đứng gần rìa vòng cấm.
... và Morata di chuyển vào trong khi hậu vệ phải của Tây Ban Nha giả vờ tạt bóng và sau đó đi bóng để tạt bóng thêm một lần nữa. Morata thông minh chọn vị trí ở phía điểm mù của Jack Hendry...
... điều này cho phép anh vượt qua hậu vệ Scotland và đón lấy đường tạt bóng của Navas ở cột dọc gần để ghi bàn thắng đầu tiên cho Tây Ban Nha.
Tuyến chạy của Sancet từ trung lộ trong bàn thắng đó là một nước cờ chiến thuật thường thấy khác của Tây Ban Nha. Một trong những tiền vệ trung tâm sẽ di chuyển để tạo ra mục tiêu tấn công khác biệt so với tiền đạo cắm.
Trong ví dụ này, trong trận đấu với Bắc Ireland vào tháng trước, Fabian Ruiz được bố trí gần rìa vòng cấm trong khi Yamal đang khuấy đảo hành lang cánh của đối thủ. Khi cầu thủ chạy cánh của Barcelona đi bóng vào trong...
... Fabian di chuyển vào vòng cấm và Yamal tìm thấy anh bằng một đường tạt bóng có quỹ đạo hướng vào trong, tạo điều kiện cho tiền vệ của PSG đưa bóng vào lưới.
Bàn thắng của Fabian Ruiz từ quả tạt bóng của Yamal trước Bắc Ireland giống hệt bàn thắng anh ghi vào lưới Georgia Chủ nhật tuần trước, chỉ khác là bàn thắng trước Georgia đến từ một tình huống đá phạt.
Điểm mạnh tấn công lớn nhất của Tây Ban Nha tại EURO 2024 là cách họ kết hợp khả năng kỹ thuật của các cầu thủ chạy cánh, Williams và Yamal, trong các tình huống đối mặt với những pha di chuyển tuyệt vời của đồng đội trong vòng cấm. Điều này có nghĩa là sau khi Williams hoặc Yamal vượt qua hậu vệ cánh, họ có nhiều lựa chọn tạt bóng để nhắm tới.
"Ý tưởng là chơi với chiều sâu mà chúng tôi có, với các cầu thủ chạy cánh, các quả tạt bóng, tìm kiếm cú sút, cơ hội đột phá vào khoảng trống", HLV De la Fuente cho biết sau chiến thắng 2-0 trước Scotland hồi tháng 10 năm ngoái. "Đó là những gì chúng tôi đã tập luyện trong tuần và tôi chắc chắn đây là con đường đúng đắn, chúng tôi sẽ trau dồi những kỹ năng này và thi đấu tốt hơn".
Tây Ban Nha trong nhiều năm được biết đến với các tiền vệ sáng tạo chơi ở cánh và di chuyển vào trong. Tuy nhiên, Williams và Yamal đại diện cho một sự tiến hóa và theo đó, đội bóng đang điều chỉnh chiến thuật tấn công trong khi vẫn duy trì những nguyên tắc cũ.
Bộ não của chúng ta vẫn sẽ kết nối cụm từ "đội tuyển bóng đá quốc gia Tây Ban Nha" với một lối chơi nhất định, nhưng những kỷ niệm mới đang được tạo ra. Trong vài năm tới, bộ não của chúng ta có thể sẽ dịch những từ đó thành những ý nghĩa khác nhau.
