Saka từ lâu đã là cái tên nổi bật tại Arsenal. Với những người chứng kiến anh từ lúc còn nhỏ, họ luôn có cảm giác nhìn một chàng trai thi đấu với những đứa nhóc dù cùng trang lứa.

"Tôi đi cùng Saka đến Florida khi cậu ấy còn trong đội U14 tham dự một giải đấu", Andries Jonker - cựu giám đốc học viện Arsenal nhớ lại. "Saka là một đứa trẻ to xác, khỏe hơn và nhanh hơn mọi cầu thủ khác".

Vấn đề là làm sao phân biệt được sự vượt trội của một cầu thủ khi 14 tuổi với một tài năng thật sự. Jonker chia sẻ: "Câu hỏi đặt ra ở đây là: Sự vượt trội này là do thể chất, hay là tài năng thiên bẩm để có thể trở thành một cầu thủ giỏi thực sự? Không ai có thể trả lời trọn vẹn. Không ai nghi ngờ tài năng của Saka nhưng vì sao cậu ấy lại giỏi đến vậy? Không thể đánh giá một đứa trẻ khi nó quá nhanh và quá khỏe so với những đứa khác".

May cho Pháo thủ là Saka tự mình trả lời được câu hỏi này. Ở tuổi 19, anh đã giành được suất đá chính tại Arsenal, được triệu tập lên ĐT Anh và đang trên đà trở thành một ngôi sao lớn ở Premier League.

Nhưng Saka không cô đơn. Ở chiến thắng mới nhất trước Tottenham, sát cánh bên cạnh Saka còn là người anh hơn mình 1 tuổi Emile Smith Rowe. Lần lượt 19 và 20 tuổi, bộ đôi này là tương lai và cả thực tại của Arsenal. Họ là những cái tên nổi bật trong một thế hệ được đánh giá vô cùng cao, bao gồm cả Reiss Nelson, Joe Willock, Eddie Nketiah và Ainsley Maitland-Niles. 

Để có được một cầu thủ từ học viện Hale End giành suất đá chính ở đội một Arsenal, đó đã là một thành tựu lớn. Có đến 2 người đóng vai trò kiến tạo lối chơi cho đội một, còn là một điều đặc biệt hơn nữa. Và khi có tới 4 người khác góp mặt trong danh sách đăng ký, cùng nhau cạnh tranh và phát triển, thì là phần thưởng quá lớn cho rất nhiều năm nỗ lực bên sau cánh gà.

Và đây chính là câu chuyện đó, từ việc tuyển trạch những đứa trẻ có khi dưới 10 tuổi, đến quá trình nuôi dưỡng chúng trong những năm tiếp theo. Đây là câu chuyện của niềm tin, tài năng, sự bền bỉ và may mắn.

Cuộc cạnh tranh khủng khiếp giành tài năng

Không có nhiều thành phố trên thế giới có được sự sôi động về bóng đá như London. Và cũng không nhiều khu vực chứa đựng mức độ cạnh tranh khủng khiếp về tài năng trẻ như nơi này. Arsenal, Tottenham, Chelsea, West Ham, Fulham và Crystal Palace đều đi tìm những viên ngọc thô của mình, mọi lúc, và đương nhiên là mọi nơi trong thành phố, chứ không chỉ trên địa bàn cố định.

Không ai trong số những tài năng mà chúng ta nhắc tên ở trên đến từ Bắc London - địa bàn của Arsenal. Saka đến từ Ealing, Smith Rowe từ Croydon, Nelson từ Walworth và Nketiah từ Lewisham. Nhưng bằng một một hệ thống lùng sục tài năng từng milimet khắp thành phố, tất cả đều tập hợp ở Hale End.

"Môi trưởng tuyển dụng tại London cực kỳ cạnh tranh", Steve Morrow - cựu trưởng nhóm tuyển trạch của học viện Arsenal chia sẻ. "Từ tuổi U9 đến U12, đó có thể là môi trường cạnh tranh lớn nhất thế giới.

Nếu bạn tuyển dụng được những cầu thủ tốt nhất vào hệ thống của mình từ khi còn trẻ, bạn phải đảm bảo có cơ hội để giữ chân được họ. Những tuyển trạch viên vì thế rất được trọng dụng vì họ nhìn ra được thứ người khác không thể".

Lên 8 tuổi, Saka đã tới Arsenal. Smith Rowe thì là 10, Nelson 9, trong khi Maitland-Niles và Willock đến muộn hơn một chút. Cá biệt, Nketiah chuyển tới Arsenal lúc 14 tuổi sau quãng thời gian ăn tập ở Chelsea.

Danh tiếng của lò đào tạo Arsenal được củng cố bởi di sản của cựu HLV Arsene Wenger. Đi bất cứ đâu, những tuyển trạch viên của Pháo thủ đều có thể lôi tên của Wenger và trường hợp của Jack Wilshere, Kieran Gibbs, Aaron Ramsey... ra đề thuyết phục cầu thủ và gia đình họ.

Thử thách lớn nhất: Giữ lại những ngôi sao

"Việc giữ chân các tài năng là một cuộc chiến", Morrow nhấn mạnh. "Nếu một cầu thủ trẻ không cảm thấy Arsenal là nơi tốt nhất để phát triển, chúng tôi phải chấp nhận việc họ ra đi".

Như trường hợp của Smith Rowe, nếu trong một chiều không gian khác, rất có thể anh đã đá cho Tottenham chứ không phải chống lại họ vào cuối tuần qua.

"Smith Rowe đối đầu với chúng tôi ở đội U18 và cậu ấy thật sự quá xuất sắc ở vị trí số 10", David Webb, cựu trưởng bộ phận phát hiện tài năng ở Tottenham, nhớ lại. "Những bước chạy không bóng của Smith Rowe quá thu hút, khả năng đóng góp vào lối chơi chung cũng tuyệt vời. Với một cầu thủ trẻ, đây là điều không thường xuất hiện ngay mà có khi phải đợi tới lúc trưởng thành.

Chúng tôi cố gắng ký hợp đồng với Smith Rowe trước khi anh ấy đồng ý học bổng tại Arsenal. Smith Rowe hoàn toàn phù hợp với lối chơi của Mauricio Pochettino. Dù mới 16 tuổi, chúng tôi nhận định Smith Rowe có đủ tài năng để giành suất lên đội một".

Đội bóng chủ quản Arseanl hiểu rõ danh tiếng mà Smith Rowe tạo ra, nhất là khi anh được triệu tập lên các lứa trẻ ĐT Anh, nơi có các đồng đội cũng nổi tiếng không kém như Phil Foden, Jadon Sancho và Callum Hudson-Odoi.

"Bạn nghe được rất nhiều điều, nhất là khi các cầu thủ được triệu tập lên các lứa trẻ quốc gia", Morrow chia sẻ. "Trường hợp của Smith Rowe là như vậy, một cầu thủ thực sự nổi bật của U17 Anh. Đó là tập thể được chú ý rất nhiều và Smith Rowe còn là hạt nhân.

Bạn phải đảm bảo mình nhìn ra được tài năng và nhận ra giá trị của họ. Bạn phải cố gắng rất nhiều để đảm bảo các cầu thủ cảm thấy họ là một phần quan trọng của đội bóng, đủ để khiến họ không muốn ra đi, và DNA Arsenal nằm trong huyết quản".

Jonker khẳng định thêm: "Chúng tôi tạo ra một văn hóa giúp cho cầu thủ cảm thấy thoải mái. Họ không muốn ra đi. Họ biết chúng tôi tin tưởng ở họ. Khi những đứa trẻ khác thấy Nelson ở lại, thấy Smith Rowe ở lại, thấy Saka ở lại, nó có nghĩa là họ cũng có thể ở lại. Những chàng trai trẻ này ăn, uống và ngủ Arsenal. Họ chỉ có một mục tiêu: Được thành công với Arsenal".

Bơi được hay chìm nghỉm

Không phải cầu thủ nào được giữ lại cũng có thể thành công khi lên đội một. Những đòi hỏi cao từ BHL chỉ giúp các tài năng trẻ sớm nhận ra rằng họ phải tự bơi một khi bị ném vào guồng tập luyện khủng khiếp cùng đội một.

Nếu họ đuối nước, họ sẽ chìm nghỉm. Saka đặc biệt ở chỗ anh hòa nhập rất nhanh khi được đôn lên tập cùng những ngôi sao hàng đầu thế giới. Morrow nhớ lại: "Saka luôn sẵn sàng về mặt thể chất. Nhưng thứ khiến tôi bất ngờ là cậu ấy hòa nhập rất nhanh với đội một. Sự bình tĩnh của Saka thật đáng nể, cậu ấy có thể ra quyết định chính xác, như thời còn đá với những người dưới trình độ của mình ở lứa trẻ".

Thành công của một cầu thủ trẻ cũng có nhiều định nghĩa. Một trong số đó là đem lại giá trị kinh tế cho đội bóng nuôi dưỡng mình, như trường hợp của Alex Iwobi. Everton đã phải bỏ ra hơn 30 triệu bảng để đổi lấy sự phục vụ của tiền vệ công người Nigeria, số tiền có ý nghĩa rất lớn với Arsenal trong thời buổi khó khăn. Willock và Maitland-Niles, những cầu thủ đang được cho đi mượn, rất có thể cũng đem lại giá trị tương tự.

Nhưng mục tiêu của Arsenal vẫn luôn là tạo ra được bộ nhận diện thương hiệu Pháo thủ trên người những cầu thủ trẻ. Khi Jonker mới đến Emirates, ông nói với cựu GĐĐH Ivan Gazidis:

"Chỉ có 2 CLB ở châu âu mà truyền thống phát triển bóng đá trẻ và lối chơi của đội một chưa bao giờ và không bao giờ thay đổi, đó là Barcelona và Ajax. Kể cả khi các cầu thủ mặc một màu áo khác lên người, bạn vẫn sẽ thấy những nét đặc trưng của Ajax và Barca ở cách họ thi đấu. Tôi nghĩ Arsenal có thể là CLB thứ 3 làm được việc này.

Ivan nói với tôi: Chúng ta sẽ không bao giờ có thể vô địch được Premier League với 11 cầu thủ mua về, nhưng chúng ta có thể thắng với phân nửa là cầu thủ tự đào tạo. Đó là mục tiêu của Arsenal, và tôi tin nó khả thi. Nếu một nửa đội là học viên, một nửa còn lại được bổ sung để hỗ trợ họ, bạn sẽ thành công trong nhiều năm với một đội bóng thuần chủng Arsenal".