Xhaka là một nhân tố gây chia rẽ trong lòng NHM Pháo Thủ trong suốt 5 năm khoác áo CLB ở Bắc London. Nhưng cầu thủ 28 tuổi này đã tạo ra dấu ấn về vị trí tiền vệ của mình trong suốt 18 tháng qua và nó sẽ trở thành bản sắc của Arsenal dù có hay không có Xhaka.

Dù Xhaka được sử dụng ở 70 trong số 76 trận tại Premier League dưới thời Arsene Wenger hay 38 trên 51 trận, đồng thời được trao băng thủ quân dưới thời Unai Emery, song không HLV nào tận dụng được trọn vẹn thế mạnh của tiền vệ này. Anh được giao vai trò cầm trịch nhưng lại thường bị cuốn theo nhịp độ của trận đấu.

“Arteta đã đặt tôi vào vị trí mà tôi được quyền thi đấu tự do, với cả trận đấu trước mặt. Đây là những gì tôi thích. Tôi không thích thi đấu quay mặt về sân nhà, mà thích xem toàn bộ trận đấu trước mặt mình”, thủ quân của Gooners cho biết về sự thay đổi vai trò của bản thân dưới thời Arteta.

Sự nhấn mạnh vào các vị trí mà Xhaka đảm nhận là thay đổi đáng chú ý nhất trong thời gian đó. Xhaka đã trôi giữa vị trí trung vệ và hậu vệ trái (vốn của Bukayo Saka vào thời điểm đó), ngay từ khi Arteta có trận ra mắt trên sân Bournemouth vào ngày Boxing Day năm 2019.  

Một số thông tin gần đây cho biết Xhaka đang ấp ủ dự định đầu quân cho AS Roma của HLV Jose Mourinho, trong khi Arsenal cũng sẵn sàng mời anh gia hạn hợp đồng với mức lương tăng gấp rưỡi. Tuy nhiên, vị trí Xhaka đảm trách tại Arsenal sẽ được duy trì bất chấp trong thời gian tới, Arteta có hay không có sự phục vụ của tiền vệ thi đấu 3.720 phút trên mọi đấu trường ở mùa trước (nhiều nhất CLB).

Mặc dù sự điều chỉnh này đã cho thấy những phẩm chất tốt nhất của Xhaka trong màu áo Arsenal, nhưng những điểm mạnh của anh lại bị cho là làm ảnh hưởng tiêu cực đến những phẩm chất tốt xưa nay của Arsenal. Lối chơi của đội bóng này đã trở nên quá phụ thuộc vào cầu thủ người Thuỵ Sỹ.

Trong 18 tháng qua, Arsenal đã tấn công mạnh mẽ bên cánh trái khi Xhaka giúp cho bóng luân chuyển mượt mà hơn ở khu vực 1/3 đầu sân, khu trung lộ cũng như 1/3 cuối sân của đối thủ.  

Thống kê cho thấy, Xhaka dẫn đầu Arsenal về số lượng đường chuyền vào trong khu vực 1/3 cuối sân (336) và khoảng cách chuyền bóng lên phía trước (12.801 mét) ở mùa trước, trong khi Tierney đứng thứ 3 về các đường chuyền trực tiếp dẫn đến một cú sút (38) từ vai trò hậu vệ cánh trái.

Không thể tham gia giai đoạn tiền mùa giải cùng Arsenal do vẫn đang được nghỉ ngơi sau VCK EURO 2020, nhưng vai trò của Xhaka luôn hiện hữu trong các trận đấu giao hữu vừa qua của Pháo Thủ thông qua những nhân vật đóng thế như Mohamed Elneny, Ainsley Maitland-Niles, Albert Sambi Lokonga.

Trong các trận giao hữu này, chỉ một lần HLV Arteta đã sử dụng sơ đồ 4-4-2 (gặp Hibernian), vốn ít đề cao vị trí của Xhaka. Còn lại, Arsenal đều tăng cường các đợt tấn công bên cánh trái cho dù không có mặt cầu thủ thuận chân trái như Xhaka.  

Ở trận gặp Rangers, Elneny đã đá ở vị trí của Xhaka. cho phép Nuno Tavares dâng lên, nhưng Rangers đã làm tốt việc ngăn chặn các hướng tiến công của Arsenal. Elneny, vốn thuận chân phải, không thể bẻ cong hướng bóng theo đường chạy của Tavares.

Vì vậy, Elneny buộc phải chuyền trở lại nơi có khoảng trống với Rob Holding, Cedric và Emile Smith Rowe. Anh giữ bóng một chạm trước khi chuyền cho Cedric. Sau đó, Cedric tìm thấy Smith Rowe, người đã thoát khỏi sự đeo bám của đối phương và ở một vị trí đẹp để nhận bóng.  

Pha đỡ bóng của Rowe khá tệ nhưng Nicolas Pepe đã di chuyển kịp thời để nhận bóng, rồi tìm cách liên kết với Pierre-Emerick Aubameyang đang ở khu vực trung tâm. Trong khi đó, Folarin Balogun dạt vào trong và Tavares đá như một cầu thủ tự do.

Việc tìm ra các khoảng trống khác để khai thác khi kế hoạch A bị chặn là một thứ đã khiến Arsenal phải đau đầu ở mùa trước. Một khi đường chuyền có chủ đích đầu tiên bị chặn, điều thường xảy ra sau đó là cầu thủ cầm bóng di chuyển và thực hiện một đường chuyền về hoặc sang bên cánh đầy thụ động.

Ngay cả khi không có Xhaka, lựa chọn cầu thủ thuận chân trái ở khu vực đó sẽ là Pablo Mari và Gabriel Magalhaes (nếu khỏi chấn thương), vì vị trí tiền vệ này có thể lùi xuống để hỗ trợ cặp trung vệ phòng ngự hoặc dâng lên để hỗ trợ tấn công.  

Với việc Lokonga, cũng như cả Elneny và Partey, có thể chơi ở vị trí số 6 lẫn số 8 trong sơ đồ sử dụng cặp tiền vệ trụ, đã giúp mở ra khả năng Arteta có thể chuyển sang sơ đồ 4-3-3. Ở giai đoạn này, điều đó vẫn chưa xảy ra nhưng hoàn toàn khả thi nếu Arteta quyết định tiếp tục sử dụng một hệ thống mà Smith Rowe hoạt động như một số 10.  

Khi được phép di chuyển giữa các tuyến, tiền vệ tấn công này đã được đẩy vào những vị trí cực kỳ nguy hiểm trước mùa giải này. Ngoài việc chuyền bóng cho đồng đội, Rowe cũng có thể tham gia dứt điểm ở những vị trí sút thuận lợi - kỹ năng mà anh đang tìm cách cải thiện.  

Nếu Xhaka vẫn ở lại Arsenal, những điều chỉnh nhỏ này khi anh không phải di chuyển bóng lên bên cánh trái có thể giúp ích. Trong trường hợp Xhaka chuyển đến AS Roma, vị trí này sẽ được lấp bởi một tiền vệ hoặc trung vệ lệch trái, nhưng được tự do hơn trong việc di chuyển và tấn công ở những nơi có không gian.  

Ra mắt trong trận giao hữu gặp Millwall, Lokonga được xây dựng trên danh tiếng là một cầu thủ chuyền bóng rất tốt để thay thế Elneny. Anh di chuyển vào những khu vực Elneny thường xuất hiện và cố gắng chuyền bóng liên tục. Khi Partey ra sân, anh bắt đầu dâng cao hơn, nhưng vẫn có các đường chuyền vẫn chủ động.  

Đây là một dấu hiệu tích cực trước mùa giải mới bởi Arsenal đứng thứ 5 ở Premier League 2020/21 về tổng khoảng cách đường chuyền với 311.975 mét, nhưng chỉ đứng thứ 13 ở hạng mục tổng khoảng cách các đường chuyền lên phía trước (85.554 mét).  

Tất nhiên, giờ vẫn là giai đoạn chuẩn bị trước mùa giải, nhưng cách Arsenal di chuyển bóng lên sân ở mùa 2020/21 là một vấn đề thực sự đáng lo ngại và cần cải thiện. Điều này sẽ không giải quyết được mọi thứ, nhưng nếu có nhiều lựa chọn hơn, nhiều đường bóng được chuyền lên hơn, họ sẽ có lợi.