Ở Antiguo, một khu dân cư nhỏ nằm ở lưng chừng sườn dốc quanh co của San Sebastian, có hai ngôi trường được ngăn cách bởi một bức tường trắng cao chót vót. Josu Cuesta, cựu học sinh trường Amor Misericordioso, đang đứng ở bãi đậu xe rải sỏi từng là sân chơi của anh.

Vào năm 1992, anh bắt đầu nghe thấy những lời bàn tán về một tài năng đặc biệt ở tại trường tiểu học Jakintza lân cận. Cuesta, khi đó mới 10 tuổi, đã bị mê hoặc bởi những câu chuyện về sự uy phong của cậu bé kia với quả bóng đá đến mức cậu phải leo lên tường để xem.

Vài tháng sau, Cuesta được chủ tịch đội trẻ địa phương Antiguoko mời anh tham gia tập luyện. “Anh ấy ở đó. Lần đầu tiên tôi nhìn thấy chàng trai nổi tiếng Mikel Arteta. Những điều anh ấy làm với quả bóng quá out-trình, khiến tôi sợ hãi định rút lui”, Cuesta kể lại.

Heriz Pasealekua là điểm tham chiếu tiếp theo trong hành trình chơi bóng của Arteta. Elizbarrutiko Seminarioa, một nhà thờ Công giáo, là bối cảnh cho những trải nghiệm đầu tiên của Arteta về thứ bóng đá có cấu trúc.

Mikel Anguas, đồng đội thời thơ ấu của Arteta, cho biết: “Đây là nơi chúng tôi lần đầu chơi cho Antiguoko”. Yanguas đã có 5 năm sát cánh với Arteta ở CLB địa phương trước khi ký hợp đồng với Barca năm 15 tuổi. Nhưng giờ anh là một chuyên gia tài chính.

“Lâu lắm rồi tôi mới quay lại đây nhưng tôi vẫn có thể hình dung ra Arteta với mái tóc ngày xưa. Cậu nhỏ người nhưng rất nhanh nhẹn và kỹ thuật, luôn biết nên chuyền bóng hơn là rê bóng vào lúc nào. Arteta giỏi mọi môn thể thao, kể cả quần vợt”.

Cuesta nhớ lại trận đấu đầu tiên của họ với Real Sociedad. Khi Arteta là cầu thủ xuất sắc nhất ngày hôm đó, mặc dù không ghi bàn. “Yanguas đã ghi 2 bàn nhưng chúng tôi chơi với sơ đồ 3-4-1-2 với Mikel là số 10. Anh ấy cầm bóng và điều khiển nhịp độ trận đấu”, Cuesta nói.

HLV Roberto Montiel lại nhớ lại một câu chuyện khác vào ngày hôm đó, câu chuyện đã giúp đưa Antiguoko lên bản đồ như một trung tâm ngọc thô cho Sociedad và Athletic Bilbao. Đó là việc nếu Arteta ghi bàn thắng trong trận đấu đó, anh sẽ trở thành tay săn bàn hàng đầu. Thay vào đó, Arteta lại chuyền bóng cho đồng đội ghi bàn.

“Tôi đã huấn luyện đội của Andoni Iraola và Xabi Alonso, nhưng tôi đã theo dõi Arteta ngay từ ngày đầu tiên. Ngay khi cậu ta đến, chúng tôi đã để cậu ta chơi cùng Alonso. Chúng tôi vô địch giải đấu có cả Bilbao và Sociedad  và Arteta rõ ràng là người giỏi nhất”.

Arteta trở thành bạn thân của các đồng đội Yosu Martinez Alvaro Parra, Alvaro Vazquez, Jaime Sobrino và Cuesta. Họ đã cùng nhau tổ chức những bữa tiệc đầu tiên khi còn là thanh thiếu niên và cùng nhau tham dự lễ hội San Sebastian.

Họ đi khắp châu Âu để thi đấu với các đội chuyên nghiệp và luôn đứng đầu. Cuesta khoe một bức ảnh chụp ở một giải đấu tại Pháp, cho thấy Arteta đang gào thét trước trận đấu. Anh không đeo băng đội trưởng nhưng lại là HLV cho đội khi mới 12 tuổi. 

“Anh ấy chỉ đạo và nhìn thấy những lỗ hổng mà không ai nhìn thấy. Arteta hướng dẫn những người còn lại trong chúng tôi cách đứng và vị trí thi đấu”, Cuesta giải thích về hành động “lãnh đạo” của người đồng đội cũ hiện đang nổi danh ở Arsenal và Premier League.

Còn với Yanguas, Arteta là một hình ảnh tương phản. Yanguas cao, góc cạnh, là một tay săn bàn, trong khi đó, Arteta là người chỉ huy mềm mỏng nhưng ranh mãnh. Tuy nhiên, cả hai đều thu hút sự chú ý của Bilbao khi mới 14 tuổi.

Nhưng phải đến tháng 4 của mùa giải đó, cả hai vẫn chưa ký hợp đồng với Bilbao. Bởi khi Yanguas và Arteta được chọn chơi cho đội tuyển địa phương trong giải đấu với Real Madrid và Barca, họ đã được Barca để ý. Barca lập tức liên lạc với cha mẹ của họ và ngay sau đó các cậu bé đã thấy giấc mơ trở thành hiện thực.

Tuy nhiên, trong khi Arteta là viên ngọc quý và đã chơi xuất sắc ở Barca thì Yanguas lại vùng vẫy một cách tuyệt vọng. “Điều đó thực sự khó khăn với tôi. Tôi không thể ngủ được nên ngày hôm sau đi học rất mệt và sau đó phải cố gắng chơi”, Yanguas nói.

“Tôi nhớ nhà quá, khóc rất nhiều trong phòng. Tôi chỉ ở đó một năm vì đó là một trải nghiệm thực sự tồi tệ đối với tôi. Arteta lại khác, rất cởi mở và quảng giao. Tâm lý của Arteta rất mạnh mẽ và anh ấy thuộc về những đội bóng lớn”.