Ngày 16/7, ĐT Tây Ban Nha của Luis de la Fuente đã hạ gục ĐT Anh để lên ngôi vô địch châu Âu trên đất Đức, trong khi đội tuyển nữ đã vô địch World Cup năm ngoái. Người Tây Ban Nha cũng nắm giữ hai danh hiệu lớn nhất bóng đá châu Âu cấp CLB, với Real Madrid và Barcelona lần lượt giành chức vô địch Champions League nam và nữ mùa giải trước.

Và giờ đây họ đã bổ sung tấm huy chương vàng Olympic vào danh sách thành tích xuất sắc của mình khi U23 đánh bại U23 Pháp ngay trên sân Parc des Princes. Trước đó, người Tây Ban Nha còn 2 dấu son chói lọi khác: vô địch U19 châu Âu cả nam lẫn nữ.

Đó là danh sách thành tích vô cùng ấn tượng, và có lẽ khiến các quốc gia đối thủ lo ngại vì thành công này đến bất chấp bối cảnh hỗn loạn do vụ bê bối phân biệt giới tính làm lu mờ chiến thắng tại World Cup của đội tuyển nữ cách đây 1 năm. Vậy, làm thế nào Tây Ban Nha lại trở thành một thế lực thống trị như vậy?

Bình thường hóa cảm giác chiến thắng ở mọi cấp độ

Chiến thắng chung cuộc của Tây Ban Nha tại EURO 2024 mùa hè này là danh hiệu vô địch châu Âu đầu tiên của họ kể từ năm 2012. Trên thực tế, La Roja đã trải qua một giai đoạn tương đối khó khăn trong những năm giữa các chiến thắng. Nhưng mỗi khi Tây Ban Nha lọt vào vòng đấu quyết định của mỗi giải đấu, họ thường giành chiến thắng. Chúng ta hãy tham khảo một số liệu thống kê đáng kinh ngạc để thấy điều đó.

Cho dù là ở World Cup, EURO, Champions League hay UEFA Cup/Europa League, trong 27 trận chung kết bóng đá nam gần đây có sự tham gia của các đội Tây Ban Nha, tất cả 27 trận đều kết thúc với chiến thắng cho người Tây Ban Nha. Trong khi đó, bóng đá nữ ở Tây Ban Nha cũng đã phát triển mạnh mẽ trong thập kỷ qua và bắt đầu đạt được những thành công vang dội trong các trận đấu có áp lực cao.

Chiến thắng của ĐT Tây Ban Nha trước ĐT Anh tại trận chung kết World Cup nữ năm ngoái diễn ra ngay trong lần thứ ba họ tham dự giải đấu, sau lần đầu tiên vào năm 2015. ĐT nữ Tây Ban Nha đã vô địch Nations League vào đầu năm 2024 trong khi Barcelona đã giành được hai chức vô địch Champions League nữ gần đây nhất.

"Những thay đổi trong bóng đá nữ ở Tây Ban Nha đặc biệt đáng kể. 10 năm trước khi tôi chơi cho Barcelona, ​​lúc đó chưa có lò La Masia  dành cho nữ. Chúng tôi tự chi trả chi phí đi lại, bố mẹ đưa chúng tôi đi tập và chúng tôi không kiếm được đồng nào.

Nhưng trong năm năm trở lại đây, tình hình đã được cải thiện đáng kể. Đã có một động thái đáng kể để thúc đẩy bóng đá nữ, bao gồm việc thành lập thêm nhiều hạng mục dành cho thanh thiếu niên, cải thiện cơ sở vật chất và điều kiện, và thành lập một học viện bóng đá dành riêng cho các bé gái. Sự thay đổi này không chỉ làm cách mạng hóa môn thể thao vua mà còn nâng cao sự tôn trọng dành cho bóng đá nữ ở Tây Ban Nha", cựu cầu thủ Maria Garrido, hiện là một nhà báo, chia sẻ trên BBC Sport.

Những thành công này của cả đội nam và đội nữ diễn ra sau khi giành được nhiều danh hiệu ở cấp độ trẻ trong thập kỷ qua. Và chính với các cầu thủ từ những đội trẻ này mang theo tâm lý chiến thắng vào bóng đá đẳng cấp cao, mà tiêu biểu là các ĐTQG.

Salma Paralluelo mới chỉ 20 tuổi, nhưng cô đã là thành viên của đội tuyển vô địch World Cup nữ và đã hai lần vô địch Champions League nữ cùng Barcelona. Ở cấp độ các giải trẻ, Paralluelo đã giành chức vô địch World Cup nữ U20 và U17, cũng như thắng Giải vô địch châu Âu dành cho nữ U17.

"Chúng tôi đang làm việc rất tốt nhưng chúng tôi thấy điều đó ở các cấp độ thấp hơn. Chúng tôi đang chiến thắng mọi thứ. Và, chúng tôi đang bình thường hóa chiến thắng. Thật không thể tin được những gì đang diễn ra", Paralluelo nhấn mạnh trong cuộc phỏng vấn trên FIFA vào năm ngoái.

Sự tiếp nối của các HLV

Sự quen thuộc và tính liên tục dường như cũng đóng vai trò quan trọng trong sự thống trị gần đây của bóng đá Tây Ban Nha. Người đã dẫn dắt đội tuyển nam giành chiến thắng tại EURO 2024 vào mùa hè này là De la Fuente. Nhà cầm quân 63 tuổi này dẫn dắt ĐTQG vào năm 2022 nhưng trước đó đã từng huấn luyện nhiều trụ cột ở các ĐT U19, U21 và U23.

Vô địch tại Đức là chiến thắng thứ ba của De la Fuente tại EURO cùng các đội tuyển quê nhà. Bởi trước đó ông từng giành chiến thắng cùng đội U19 và U21 Tây Ban Nha. "De la Fuente hiểu hầu hết những cầu thủ này từ khi còn ở các đội trẻ và ĐT Tây Ban Nha đang trưởng thành như một đội bóng cấp CLB. Đây không chỉ là đội bóng của hiện tại mà còn là đội bóng của tương lai", Juan Mata, cựu tiền vệ người Tây Ban Nha, chia sẻ với BBC Sport.

Jorge Vilda, người đã dẫn dắt Tây Ban Nha vô địch World Cup nữ năm ngoái trước khi bị sa thải vì hậu quả của vụ bê bối Luis Rubiales, đã giữ chức HLV trưởng ĐTQG (nữ) trong 8 năm. Trước đó, ông đã giành được chức vô địch châu Âu khi dẫn dắt các đội tuyển nữ U17 và U19.

Người thay thế Vilda là trợ lý cũ của ông, Montse Tome. Nhà cầm quan 42 tuổi đã trở thành HLV trưởng nữ đầu tiên của Tây Ban Nha, và đã dẫn dắt ĐTQG nước mình vô địch Nations League ngay trong lần thử sức đầu tiên trên băng ghế chỉ đạo bằng cách đánh bại Pháp vào tháng 2/2024.

"Việc tin dùng HLV từ cấp độ U17 và U19 lên ĐTQG đã thúc đẩy phương pháp tiếp cận chiến thuật và triết lý nhất quán trong các đội tuyển Tây Ban Nha. Sự chuyển đổi liền mạch này cho phép các cầu thủ phát triển dưới sự chỉ đạo quen thuộc, đảm bảo phong cách chơi thống nhất và mạch lạc từ cấp độ trẻ đến cấp độ ĐTQG", Garrido nhấn mạnh thêm.

Một phong cách chơi được xác định rõ ràng

Lần gần nhất ĐTQG Tây Ban Nha (nam) giành được sự thống trị tuyệt đối là vào cuối những năm 2000 và đầu những năm 2010. Khi ấy, La Roja nổi tiếng với lối chơi chuyền bóng ngắn và phong cách “tiki taka” kinh điển. Kỷ nguyên của lối chơi “tika taka” thuần túy giờ đây đã phần lớn kết thúc, song bóng đá Tây Ban Nha không hoàn toàn từ bỏ các nguyên tắc của mình mà họ đã phát triển chúng sang một “biến thể” mới.

Theo đó, quyền kiểm soát bóng vẫn là một phần cốt yếu trong lối chơi của họ, nhưng không còn quan trọng như trước nữa. Ở chiến thắng 3-0 trước Croatia tại EURO 2024, La Roja của De la Fuente đã cầm bóng ít hơn đối thủ lần đầu tiên kể từ trận chung kết EURO 2008 để chấm dứt chuỗi 136 trận đầy kinh ngạc mà họ luôn hơn đối phương về tỷ lệ kiểm soát bóng.

Hay mới nhất, U23 Tây Ban Nha cũng chỉ kiểm soát bóng 46%, thấp hơn so với U23 Pháp, sút trúng mục tiêu ít hơn (7 so với 12), hưởng phạt góc ít hơn (2 so với 12) nhưng vẫn giành chiến thắng chung cuộc. Điều đó chứng tỏ, kỹ thuật và vị trí trên sân hiện giờ mới là những yếu tố then chốt của bóng đá Tây Ban Nha, và cả hai đều là trọng tâm chính trong bóng đá nữ và bóng đá trẻ. Bởi mục đích cuối cùng là cầu thủ phải quen thuộc với cùng một hệ thống, một lối chơi ở mọi cấp độ.

Vụ bê bối phân biệt giới tính đã tác động thế nào đến bóng đá Tây Ban Nha?

Bất chấp mọi điều tốt đẹp đã xảy ra với bóng đá Tây Ban Nha trong những năm gần đây, quốc gia này vẫn đang cố gắng khôi phục danh tiếng sau vụ bê bối phân biệt giới tính làm lu mờ chiến thắng tại World Cup nữ 2023. Rubiales đã từ chức chủ tịch LĐBĐ Tây Ban Nha sau khi bị chỉ trích vì hôn nữ tiền đạo Jenni Hermoso mà không có sự đồng ý của cô tại lễ trao giải.

"Bất chấp vụ bê bối này, bóng đá Tây Ban Nha vẫn phát triển mạnh mẽ. Vụ scandal đã gây ra một số sự chú ý tiêu cực và có thể ảnh hưởng đến tinh thần, nhưng hệ thống bóng đá mạnh mẽ của Tây Ban Nha và các cầu thủ tài năng đã giúp mọi thứ không chệch hướng. Những thành công này cho thấy chúng tôi tận tâm, chăm chỉ và kiên cường như thế nào.

Về lâu dài, vụ bê bối này có thể dẫn đến những thay đổi tích cực trong bóng đá Tây Ban Nha. Nó giống như một động thái thúc đẩy tính minh bạch, tính bao trùm và bình đẳng giới nhiều hơn trong chính LĐBĐ của chúng tôi. Với một số cải cách cần thiết, hệ thống trở nên mạnh mẽ hơn và toàn diện hơn, đảm bảo thành công và gia tăng tính liên tục", Garrido nói kết luận.