HLV Roy Hodgson của ĐT Anh từng nhận xét rằng, 4-2-3-1 đang là một sơ đồ chiến thuật thống trị ở Premier League. Quả thật, trong số 140 sơ đồ xuất phát mà các HLV sử dụng ở giải đấu này kể từ đầu mùa, 51,4% trong số đó là đội hình 4-2-3-1.

Với sơ đồ này, các đội bóng có thể chiếm quyền kiểm soát bóng vượt trội so với đối phương. Bằng chứng, 9 đội dẫn đầu Premier League về thành tích kiểm soát bóng đều thường xuyên sử dụng sơ đồ chiến thuật này mỗi khi ra sân. Trong khi đó, 1 trong nhóm 7 đội đứng cuối trong danh mục này chỉ thi thoảng mới dùng sơ đồ 4-2-3-1.

Những điểm ưu việt nữa mà sơ đồ này đem lại là giúp cải thiện tỉ lệ chuyền bóng chính xác cũng như tổng số đường chuyền trong mỗi trận đấu. Với sơ đồ 4-2-3-1, cặp tiền vệ trung tâm sẽ làm nhiệm vụ “dọn dẹp” khu vực giữa sân. Nhờ vậy, những cầu thủ đá cánh trong sơ đồ này không cần phải thường xuyên bó vào trong để hỗ trợ phòng ngự. Do đó sẽ không ảnh hưởng đến khả năng tấn công biên của đội bóng. Ngoài ra, nếu có một cầu thủ có thể gánh vác nhiệm vụ của một “số 10”, sức mạnh tấn công của đội bóng sẽ được trải đều trên khắp mặt sân.


Sự cân bằng đó giúp các đội bóng chơi với sơ đồ 4-2-3-1 có thể kiểm soát bóng tốt hơn những đội chỉ chơi với 1 hoặc 2 tiền vệ trung tâm, hoặc kiểu bố trí 3 tiền vệ trung tâm với 1 người đá thấp. Cầm bóng tốt hơn sẽ giúp các đội bóng kiểm soát thế trận tốt, nhờ đó tạo ra nhiều cơ hội ghi bàn hơn. Tottenham, một trong những đội ưa dùng sơ đồ 4-2-3-1, đã tạo ra 102 cơ hội ăn bàn ở mùa giải năm nay. Con số này nhiều gần gấp 3 lần những gì Fulham làm được khi họ đang áp dụng sơ đồ 4-4-1-1.

4-2-3-1 ưu việt là thế. Nhưng cả 5 đội đang đứng cuối bảng xếp hạng Premier League lại dùng sơ đồ chiến thuật này ít hơn so với các dạng khác. Nguyên nhân là do đâu? Câu trả lời nằm ở vấn đề con người.

Trong sơ đồ 4-2-3-1, các tiền vệ phòng ngự không đơn thuần chỉ làm nhiệm vụ tranh chấp ở giữa sân, mà họ còn phải đảm đương cả vai trò sáng tạo. Ví dụ, so sánh cặp tiền vệ trung tâm của Tottenham là Moussa Dembele – Paulinho với cặp Steve Sidwell - Giorgos Karagounis của Fulham. Trong khi Dembele và Paulinho đã lần lượt tạo ra số cơ hội là 13 và 10, thì bộ đôi của Fulham mỗi người mới chỉ 1 lần làm được điều tương tự.

Như vậy có thể thấy những đội bóng nhỏ không dùng sơ đồ 4-2-3-1 là vì họ không có những cầu thủ thích hợp để theo đuổi lối chơi đó. Ở những đội bóng nhỏ, việc khan hiếm nhân sự đã buộc họ phải khai tử vị trí “số 10” trong sơ đồ chiến thuật.


Trong mùa giải năm nay, 25% sơ đồ chiến thuật được sử dụng là các biến thể của dạng 4-4-2 (4-4-2 , hoặc 4-4-1-1).  Các sơ đồ 4-5-1 hoặc 4-4-3 chiếm 16,4%. Norwich, Fulham, West Brom và Sunderland đều thường áp dụng sơ đồ 4-4-2 hoặc 4-4-1-1. Trong khi đó, Aston Villa và Crystal Palace lại ưa dùng sơ đồ 4-5-1 hoặc 4-3-3.

Một điều thú vị khi nhìn vào lựa chọn sơ đồ chiến thuật của các đội bóng ở mùa giải năm nay thì Liverpool dường như đang có ý “hồi sinh” sơ đồ 3-5-2 đã bị lãng quên từ lâu.