Bằng tình yêu bóng đá, nhiệt huyết với bóng đá nội, anh Lê Huy Khoa đã vận dụng tất cả kinh nghiệm, vốn từ và cả đam mê để đưa bóng đá Hàn Quốc và Việt Nam xích lại gần nhau hơn. Thành công của U23 Việt Nam tại VCK U23 châu Á hơn nửa năm về trước có công lớn của Lê Huy Khoa. Một người truyền lửa. 

Lê Huy Khoa là ai? Trước khi đến với U23 Việt Nam trong vai trò phiên dịch ông là người thế nào? Hai câu hỏi rất cơ bản ấy vô tình trở thành cả một câu chuyện dài nói về cuộc đời và sự nghiệp học, dạy và làm bằng tiếng Hàn kéo dài 20 năm của anh. Hãy để anh Khoa tự kể về câu chuyện của cuộc đời mình… 

[…] Khoảng 20 năm về trước, tôi tốt nghiệp trường Đại học Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội khoa tiếng Hoa và tiếng Anh. Cũng ở thời điểm đó, Việt Nam và Hàn Quốc thiết lập quan hệ ngoại giao. Một số nhà đầu tư nhỏ lẻ của Hàn Quốc bắt đầu đầu tư vào thị trường nước mình. Tôi đang bang khuâng nghĩ về câu chuyện sẽ đi làm gì giống như bao cử nhân khác sau khi cầm tấm bằng đại học ra thì cha tôi, một cựu du học sinh Việt Nam ở CHDCND Triều Tiên đã nói với tôi rằng: “Khoa. Con thử học thêm tiếng Hàn xem sao. Ta thấy nó khá là dễ. Dễ hơn tiếng Hoa con đã học mà cũng dễ hơn tiếng Anh nữa. Học thêm một ngoại ngữ, cũng tốt”. 

Có một chút miễn cưỡng trong tôi khi đó. Thực sự là lúc đấy tôi cũng không muốn mình lại tiếp tục học thêm một thứ ngoại ngữ nữa sau khi đã no nê với tiếng Anh và tiếng Hàn ở giảng đường đại học. Nhưng đúng là cuộc đời chẳng biết nhân duyên sẽ đi như thế nào nữa. 

Nhưng thực sự sang bên đó tôi làm chết bỏ. Tôi vác contenner, đủ mọi thứ, làm thứ này thứ kia. Người Hàn Quốc không để cho mình chơi đâu. Tôi phải làm rất nhiều. Hồi đó tôi là sinh viên ra trường. Còn 40-50 người đi cùng tôi là người lao động. Họ thực sự có tay nghề. Tôi ở đó hơn 1 năm và kiếm được một khoản tương đối. Tôi nghĩ rằng nếu cứ thế này tôi sẽ chẳng thể học được tiếng Hàn một cách bài bản. Tôi trở về Việt Nam và đến đầu năm 1997, tôi sang Hàn Quốc để du học chính thức. 

Tôi tự học tiếng Hàn. Thời đó không có từ điển Hàn - Việt như bây giờ nên tôi phải tự học qua từ điển Anh – Hàn. Cách học đầu tiên là từ vựng trước. Dẫu sao, tôi học cả tiếng Anh và tiếng Hoa trước đó rồi nên tiếp thu nhanh lắm. Chỉ trong vòng 6 tháng tôi đọc đến đâu là hiểu đến đấy. Lúc đó, tôi chỉ biết học qua chữ thôi chứ không được học ngữ pháp, chẳng hiểu cái gì cả. Nhưng trong cuộc sống hàng ngày, giống như em bé học tiếng Việt, người ta nói mình cảm nhận dần dần và lĩnh hội. Dần dần sau đó, tôi có thể dịch và hiểu câu nói của mọi người. 

Tôi là người đi tiên phong trong lĩnh vực tiếng Hàn. Tôi là người đầu tiên viết cuốn từ điển Hàn – Việt. Tôi cũng là tác giả của gần 5 chục đầu sách tiếng Hàn. Tất cả những bạn nào học tiếng Hàn đều biết tôi. Tôi dịch sách, phim, truyện, rồi viết sách, rồi làm giáo viên. Các bạn biết đến tôi với hai tư cách. Một là thầy giáo. Hai là dịch giả. 

Tôi. Một trợ lý ngôn ngữ bóng đá 

Ông Park không hỏi tôi chuyện chuyên môn. Ông hỏi tôi có hiểu gì về bóng đá không, đã học ở đâu, làm nơi nào, lương bao nhiêu, gia đình hiện thế nào,… Chủ yếu là toàn những thứ liên quan đến cuộc sống, con người. 

Có bữa sau khi đội tuyển Việt Nam trở về từ Jordan ở vòng loại Asian Cup 2019, tiền đạo Nguyễn Anh Đức đã gặp tôi và nói rằng:

- Anh Khoa, anh có thể cho em xin những câu nói của ông Park mà anh từng dịch hay không ? 

- Để làm gì ?

- Em cần cái đó để có thể phục vụ cho công việc. Về mặt kỹ chiến thuật thì em có. Nhưng cách làm tâm lý, cách diễn đạt như thầy Park thì chưa anh à.  

Ông Park là người khá tâm lý. Kể cả khi không hài lòng, thay vì chỉ trích, ông dặn cầu thủ. Ví dụ khi ông không hài lòng Công Phượng đá kiểu cứ rê sát người, không qua được Australia hay Tây Á. Ông nói với Phượng: "Phượng, đá mà dắt theo kiểu đó không qua được đâu. Muốn qua được họ thì hãy nói với cầu thủ chuyền bóng là đừng chuyền vào chân. Vì chuyến thế kiểu gì cũng lấy được. Phải chuyền qua, chuyền vào khoảng trống thì chạy lên thì kiểu gì cũng qua được".

Cầu thủ đá bóng bằng chân, bằng tư duy, bằng tay nhưng cảm xúc cũng đóng vai trò rất lớn. Khi họ thăng hoa thì đội đá kiểu gì cũng thắng. Nhưng khi cảm xúc xuống đáy rồi thì kiểu gì cũng thua. Tôi luôn chuẩn bị sẵn tâm lý như thế, rằng làm thế nào để chuẩn bị sẵn tâm lý của các em, kể cả tâm lý của ông Park. Vai trò của người phiên dịch quan trọng ở chỗ đó. Thực sự là không phải chỉ ở riêng Thường Châu mà tất cả những câu nói, những truyền đạt trong cuộc sống mà tôi thấy rằng nó mang lại cái tốt nhất cho cầu thủ thì tôi nghĩ mình phải nỗ lực hết sức mình.